Bibliotheekinitiatieven bij ondersteuning aan Oekraïense vluchtelingen

Bibliotheken maken zich samen met lokale partners sterk voor vluchtelingen en inburgeraars. Ook Oekraïense vluchtelingen en gastgezinnen wordt ondersteuning geboden bij (digi)taalvaardigheden en ontmoeting. Op Biebtobieb (groep Crisibieb-Oekraine) en op andere social media komen initiatieven, tips en ideeën voorbij. Probiblio zette ze voor je op een rij.

Geüpdatet augustus 2022

Bekijk hieronder tips en inspiratie rondom de volgende thema's:

Bibliotheek laat je zien!
Kinderen - over voorlezen en aanbod collectie meertalige prentenboeken.
Lezen, ontmoeting en programmering in de bibliotheek en daarbuiten
DigiTaalhuis - over taalcoaching, materialen en collectie
Achtergrondinformatie

1. Bibliotheek laat je zien!

Met je website

De KB biedt in de WaaS een blueprint-pagina aan, waarmee websitebezoekers een overzicht krijgen van het aanbod voor Oekraïense vluchtelingen. Met onder anderen gratis e-books en luisterboeken.
Ook de Oekraïne WaaS-pagina van Bibliotheek West-Achterhoek mag overgenomen worden door andere bibliotheken.
Bibliotheek Groene Hart heeft een pagina voor inwoners die meer willen weten over de oorlog in Oekraïne; leestips en achtergrondinformatie.
Bibliotheek Eindhoven stelde een Dossier Oekraïne samen.
In het ‘Steunpunt voor Oekraïners’ in bibliotheek Hengelo kunnen vluchtelingen en gastgezinnen terecht met vragen over onder meer gezondheidszorg, financiële zaken, onderwijs en zorg aan hun huisdieren.
Bibliotheek Aan den IJssel: ‘Speciaal voor Oekraïense vluchtelingen organiseren wij de volgende activiteiten.’

Met een actie

De ‘Te laat gelden’ van Bibliotheek Kennemerwaard worden gedoneerd op Giro 555 voor Oekraïne.
De Taaltas van Stadkamer Zwolle is bedoeld om de eerste contacten tot stand te brengen. Het ontwerp is gratis te downloaden via Biebtobieb.
Veel bibliotheken van Biblionet Drenthe organiseren een Boekenverkoop voor Giro 555 voor Oekraïne.

Met de fotostrip ‘Welkom in de bibliotheek’

Rijnbrink maakte de fotostrip ‘Welkom in de Bibliotheek’, waarmee nieuwkomers een beeld van het bibliotheekaanbod krijgen. Over het Taalhuis, de rustige studieplekken, digitale kranten en de ruime mediacollectie. ‘Welkom in de Bibliotheek’ is ook in het Oekraïens en in het Russisch verkrijgbaar.

2. Kinderen

Voorlezen en aanbod collectie meertalige prentenboeken

Theaterlezen Nederlands-Oekraïens. Theaterlezen is: samen voorlezen aan publiek. In dit geval in het tweetalig boek ‘Samen sprookjes lezen’, met sprookjes uit Denemarken, Duitsland, Frankrijk en Oekraïne. Kies je eigen rol, zo kun je samen oefenen.
Jeugdbieb laat zien wat de bibliotheek kan doen voor kinderen. Met tips in het Oekraïens.
Voor de allerkleinsten biedt de collectie tekstloze prentenboeken houvast. Een collectie is als BoekToertje aan te vragen bij Probiblio.
Boekstart geeft informatie in het Russisch.
In samenwerking met de VoorleesExpress zijn Oekraïense prentenboeken te beluisteren.
De Openbare Biblbiotheek Amsterdam geeft in het Huis van alle talen een overzicht van Russische kinderboeken. In samenwerking met MAYAK zijn er ook kinderboeken te bestellen.
In samenwerking met de Vereniging van Poolse bibliothecarissen is er een lijst voor kinderen naar sprookjes om te lezen, luisteren of te kijken.
De Nik Nak tweetalige prentenboeken bevatten zowel een Oekraïense tekst, als de Nederlandse tekst.
Praatplaten maken het makkelijker om een gesprek aan te gaan met weinig woorden.
Interactieve meertalige prentenboeken bij Lappa Books.

3. Lezen, ontmoeting en programmering in de bibliotheek en daarbuiten

Leestips

Bibliotheek Zuid-Kennemerland geeft boekentips voor volwassenen én kinderen, over Oekraïne en Rusland.
Bibliotheek Kennemerwaard geeft boekentips ‘Rusland/Oekraïne’ direct op de klant-reserveer pagina.
Bibliotheek Rotterdam geeft in de ‘Leestips oorlog Oekraïne’ ook tips over propaganda, corruptie, intimidatie en een autoritaire regering.

Inzamelen van boeken

Bibliotheek Rotterdam verzoekt inwoners om boeken voor Oekraïense vluchtelingen te doneren. Aan de volwassenen biedt de bibliotheek een gratis lidmaatschap van één jaar aan, waarbij zij gebruik kunnen maken van de wifi en andere faciliteiten van de bibliotheek. Ook kunnen ze zes boeken per jaar lenen.

Programmering

Bibliotheek AanZet organiseert meerdere bijeenkomsten over de situatie in Rusland en de Oekraïne in de vorm van lezingen, paneldiscussies, muziek en de mensenbibliotheek.
Bibliotheek Waterland organiseerde een warm welkom voor de Oekraïners in Purmerend. Hierbij maakte jong en oud kennis met alles wat de bibliotheek te bieden heeft.

Bed, bad, brood

Zijn er in jouw gemeente plannen voor een noodopvang voor vluchtelingen? Rijnbrink heeft een ‘Handleiding opstarten pop-up Bibliotheek in de noodopvang’ geschreven, met behulp van de ervaringen van Bibliotheek Gelderland Zuid in Heumensoord.
Bibliotheek Enschede zorgde voor een pop-up Bibliotheek in de noodopvang bij Vliegveld Twenthe. Dat zorgde voor ontspanning, verdieping én taalontwikkeling. Bibliotheek Enschede sloeg hiervoor de handen ineen met het COA, Huis voor Taal & Meedoen en M-Pact Enschede.

4. DigiTaalhuis

Taalcoaching

Hoe ondersteun je een nieuwkomer die nog geen Nederlands spreekt? Bekijk de tips van het Begint met Taal.
Het Taalcafé voor Oekraïners in bibliotheek Altena organiseert Nederlandse lessen.
Bibliotheek de Groene Venen biedt taalwandelingen aan en zoekt daar vrijwilligers voor.
De Wandelwaaier biedt gesprekskaarten voor wandelende taalkoppels. Op een leuke en inspirerende manier raken mensen wegwijs in de lokale omgeving

Financiering taalcoaching

Gemeenten mogen de WEB-gelden inzetten voor non-formele en formele cursusaanbod aan Oekraïners. Per gemeente kan verschillen hoe dit wordt ingericht, afhankelijk van het aantal op te vangen vluchtelingen en het beschikbare budget. Voorwaarde is wel dat men ingeschreven is in de Basisregistratie Personen (BRP) en daarmee een ingezetene is.
De Regeling opvang ontheemden Oekraïne biedt ook mogelijkheden. In deze regeling is nadrukkelijk opgenomen dat gemeenten naast recreatieve, ook educatieve activiteiten mogen aanbieden Activiteiten die gericht zijn op een eerste kennismaking met, of het leren/verbeteren van de Nederlandse taal worden ook genoemd. Deze regeling kan dus ingezet worden door gemeenten voor het opzetten van een educatief aanbod in de gemeente als dagbesteding. Daarbij kan gedacht worden aan taallessen aan Oekraïners op de opvanglocatie.

Materiaal om de Nederlandse taal te leren

SpreekTaal 1 is speciaal ontwikkeld voor vrijwilligers die nieuwkomers begeleiden. Het bevat onder andere een grote hoeveelheid levensechte dialogen (gratis te beluisteren), met opdrachten om te oefenen met luisteren en spreken. In de handleiding achterin lees je hoe je samen met de opdrachten aan de slag kunt.
Oefenen.nl heeft een speciale pagina 'Nederlands leren voor Oekraïners' gemaakt, met taalprogramma’s voor starters en tips voor begeleiders, coördinatoren en taalvrijwilligers. Zodat je nieuwkomers zo snel mogelijk kan helpen.
BOOM (via KB) heeft de Diglin+ alfabetiseringsmethode voor anderstalige jongeren en volwassenen ingericht voor zelfstandig leren en geschikt voor ongeschoolde leerders.
Introduction to Dutch van de Rijksuniversiteit Groningen, leert de basis Nederlands: spreken, schrijven en begrijpen. Een gratis introductiecursus vreemde talen.

Oekraïens – Nederlands vv: Materiaal om de taal te leren

Het boek 'Nederlands voor Oekraïners; basiscursus tot en met niveau A1' van Ria van de Knaap.
'Oekraïens vocabulaireboek: aanpak gebaseerd op onderwerp'. Pinhok Languages, NBD bestelnummer 2021302602.
Met de gratis app Duolingo Oekraiens heb je korte, hapklare lessen, ontgrendel je nieuwe niveaus en leer je communicatievaardigheden.
Digitale praatplaten Nederlands-Oekraïens van BABADADA.
Downloadbare praatplaten Nederlands-Oekraïens (met Engels als tussenstap) over allerlei dagelijkse onderwerpen.

Collectie

Tip van de Vlaamse collega’s. Wil je graag (meer) Oekraïense boeken aanbieden in je bibliotheek, maar weet je niet goed welke je moet bestellen? Medewerkers van het Oekraïense BoekenInstituut (UBI) hebben twee catalogi met Oekraïense boeken samengesteld die hierbij kunnen helpen. Eén catalogus lijst met kinderboeken, de andere bevat boeken voor volwassenen.
Een speciale collectie samenstellen voor Oekraïense vluchtelingen? Rijnbrink geeft je acht tips en overwegingen die je hierbij helpen.
NBD Biblion heeft een thema-aanbieding Oekrainstalige boeken gemaakt (juni). De komende tijd wordt het aanbod Oekraïense titels uitgebreid. Deze titels komen NIET in het weekaanbod.

Digitaal

In de bibliotheek kan iedereen gratis gebruik maken van computers, ook als je geen lid bent. Je kunt internetten, documenten kopiëren en printen. In iedere bibliotheek kun je je mobiel opladen en is er gratis wifi. Ook zijn er digitale programma’s om te oefenen.

Klik & Tik-De start is bestemd voor mensen zonder computerervaring en wordt ook in het Engels aangeboden.

E-books en luisterboeken in het Oekraïens

De KB zorgde voor een brede selectie van e-books en luisterboeken voor de online bibliotheek. Partner Odilo heeft een gratis app beschikbaar gesteld, bedoeld voor alle Oekraïense vluchtelingen in Europa. De app, identiek aan de online Bibliotheek-app, bevat 3000 titels; meer dan 1.700 in het Oekraïens, 500 Engelse titels en een selectie titels in veel andere Europese talen (van Spaans, Engels, Frans en Duits tot Hongaars en Pools). Kijk voor meer informatie op Biebtobieb.

Werk

De behoefte om in onderhoud te willen voorzien en werk te zoeken is groot.

De bibliotheek als startpunt voor Oekraïners op zoek naar werk. Het nieuwe actieprogramma NetWERK combineert taalcoaching met het thema 'werk', zodat Oekraïners sneller werk vinden én nieuwe contacten opdoen. Bibliotheken krijgen hierbij ondersteuning van de landelijke organisaties JobOn en Het Begint met Taal.
Het Taalhuis van Bibliotheek Z-O-U-T organiseerde samen met de Rotary Clubs een avond over werken in Nederland; zo’n 35 Oekraïners werden geiformeerd. Het Begint met Taal en JobOn ondersteunden met materiaal en webinar.
JOBon organiseert ook regelmatig webinars, grotendeels Oekraïens gesproken, waarin vluchtelingen met elkaar in gesprek gaan over het thema ‘Werken in Nederland - hoe werkt dat?’.
10 tips van JobOn voor Oekraïense vluchtelingen die werk zoeken in Nederland; Oekraïens en Nederlandstalig.