Community Library: ‘Buiten winnen, is binnen beginnen’

Binnen de bibliotheekbranche is de term ‘community’ niet meer weg te denken. Probiblio helpt bibliotheken bij de transitie van de interne organisatie naar een Community Library en bij het vormen en onderhouden van community’s. Zo ook Bibliotheek Rijn en Venen, die de transitie naar Community Library maken. We spraken manager Educatie en Programmering Monique Baggen en Probiblio's marketingadviseur Kerstin Carbajal Henken over dit proces.

Definitie Community Library: De community library is een brede maatschappelijke bibliotheek, die mede wordt vormgegeven door de lokale gemeenschap. Waar persoonlijke ontwikkeling, ontmoeting en de ontwikkeling van de gemeenschap centraal staan.

Begin 2021 zijn jullie ingestapt bij Probiblio’s project Community Library. Waarom?

Monique: ‘In ons beleidsplan staat dat wij iedereen willen uitdagen zich een leven lang te ontwikkelen. We willen innovatief en ondernemend zijn, onze doelgroepen goed kennen en goed bereikbaar zijn voor iedereen. Wij denken dat de transitie naar een Community Library een manier is om dit te realiseren.’

Kerstin: ‘Bij een Community Library draait het erom dat de bibliotheek zoekt naar een nieuwe invulling van haar rol. Door samen met de gemeenschap (publiek en partners uit het werkgebied) kennis te ontwikkelen en te delen kan de bibliotheek van nog meer toegevoegde waarde zijn. Dit in een tijd waarin kennisbronnen door de komst van internet niet langer schaars zijn en werk je vraag- in plaats van aanbodgestuurd. Zo sluit jouw aanbod uiteindelijk beter aan op de behoefte van de doelgroepen rondom jouw organisatie.’

Wat hebben jullie al geleerd?

Monique: ‘We krijgen steeds meer inzichten in wat het betekent voor de organisatie en dienstverlening. We hebben een werkgroep opgestart met daarin vooral collega’s uit het educatie en programmering-team. De mensen uit de werkgroep vertalen het verder naar hun teams. Het is ook belangrijk dat je het MT erin betrekt, zodat je als gehele organisatie verder komt. We kwamen er al snel achter dat we in de werkgroep iemand uit de front office misten. Dat was een eye opener: je moet de front office hier nauw bij betrekken.’

Kerstin: ‘Bibliotheken die back en front office erg van elkaar gescheiden houden, lopen daar in dit project inderdaad tegenaan. Ze hebben elkaars ervaringen en kennis nodig, maar door de scheiding worden deze niet altijd goed met elkaar gedeeld.’

Foto boven: manager Educatie en Programmering Monique Baggen van Bibliotheek Rijn en Venen

Wat is er in jullie vestigingen nu al merkbaar van jullie zoektocht?

Monique: ‘Het begint met onze open houding. Onze programma-coördinatoren hebben de opdracht: ‘je organiseert niets alleen’. Je zorgt er altijd voor als je een doelgroep wil bereiken, dat je key spelers in die doelgroep betrekt bij de programmering. Voor volgend jaar betekent dit dat elke programma-coördinator in zijn agenda de ruimte krijgt om één community library-traject op te pakken. Bijvoorbeeld als je bezig bent met digitale vaardigheden, duurzaamheid of erfgoed: kijk eens hoe je dit vanuit het principe ‘community’ kunt aanvliegen, kun je de gemeenschap de kans geven dit zelf op te pakken? Dan kunnen we goed in kaart brengen wat het betekent voor de organisatie, waar we tegenaan lopen en wat de collega’s nog nodig hebben.’

Wat is het verschil tussen een community librarian en een programma-coördinator?

Monique: ‘Een community librarian faciliteert veel meer dan hij/zij organiseert.’

Kerstin: ‘Zo’n nieuwe manier van werken vraagt een andere organisatie. Om de transitie naar de community library te maken, hebben we een aantal bouwstenen geformuleerd waaraan een bibliotheekorganisatie kan werken.’ (Lees meer over de bouwstenen in deze infographic).

Was het in coronatijd en met lockdowns niet extreem moeilijk om werken met community’s te onderzoeken, toen de inloop in de bibliotheek wegviel?

Monique: ‘Ik durf te zeggen dat we in coronatijd meer mensen hebben bereikt dan wanneer het niet zo was gelopen. Ik ben ontzettend trots op alle collega’s, hoe zij manieren hebben gevonden om de doelgroepen te bereiken. Zo werd er eerst gezegd dat het absoluut niet mogelijk was om het taalcafé online te doen, maar uiteindelijk hadden we per avond veertig tot zestig bezoekers. We hebben alles online gedaan: de Media Ukkie dagen, de Voorleeswedstrijd, het Nationale Voorleesontbijt. Hierbij betrokken we ook de gemeenschap, door bijvoorbeeld te vragen of ze foto’s maakten van kindjes die naar het online voorlezen luisterden of mensen die een gratis ontbijtje kwamen ophalen. Cijfers wijzen uit dat we met dit soort acties méér mensen bereikten dan wanneer we niet online waren gegaan.’

Eigenlijk hebben jullie dus al een goede voet aan de grond binnen allerlei community’s.

Monique: ‘Ja, eigenlijk doen we al heel veel, als ik er zo over nadenk. Dat gaat allemaal heel geleidelijk en natuurlijk. Maar voor mij gaat een Community Library nog veel verder. Daarbij gaat het juist om community’s vinden die niet voor de hand liggen of vanzelfsprekend zijn. We zijn zo geneigd om bijvoorbeeld iets met jongeren en boeken te doen, maar dat hoort al zo bij de bibliotheek. Dat jongeren het organiseren is prachtig, maar dat zie ik niet per se als de rol van de Community Library. Echt de boer op gaan, vragen wat mensen bezighoudt en de vrijheid krijgen én nemen om dat te ontdekken – dát is voor ons als bibliotheek belangrijk.’

Kerstin: ‘Jullie hebben al zoveel connecties binnen verschillende community’s, maar dat het ook echt vanuit die community’s zelf komt, is de volgende stap.’

Foto boven: marketingadviseur van Probiblio Kerstin Carbajal Henken

Heb jij tips voor bibliotheken die zich in het gedachtengoed van de Community Library willen verdiepen?

Monique: ‘Het moet binnen je visie en beleid passen en je moet er écht voor willen gaan. Je moet willen innoveren en daar tijd en geld beschikbaar voor maken. Je moet samenwerkingsgericht zijn ingesteld, anders is de stap te groot. Kijk ook naar het personeelsbeleid: bibliotheken die front en back office gescheiden hebben, zullen dat anders moeten gaan organiseren. Je moet op alle fronten in de organisatie goed blijven communiceren. Ik vind: als wij community’s gaan vormen, moeten we dat ook bij ons binnen doen. Buiten winnen, is binnen beginnen – is mijn motto. Als je binnen iets goed geleerd hebt, kun je het buiten makkelijker uitrollen.’

Wat is de toegevoegde waarde van dit samen met Probiblio doen?

Monique: ‘Probiblio neemt de leiding in het project. Ze organiseren bijeenkomsten en presentaties met gastsprekers en voorbeelden van andere bibliotheken. Als ik dat zelf zou moeten doen, kost me dat ontzettend veel tijd. Het is heel fijn dat elke bijeenkomst stof tot nadenken geeft en we zo stapsgewijs verder komen.’

Waar kijk jij de komende tijd naar uit?

Monique: ‘Dat we ons eerste project succesvol afronden dat door het publiek is geïnitieerd en dat wij als bibliotheek verder hebben kunnen brengen. Voorheen deden we alles voor onze klanten. Nu doen we het met ze.’

Zelf aan de slag?

Wil jij meteen aan de slag en gaan werken met community’s? Pak ons werkboek erbij. In dit werkboek vind je een toelichting op het waarom en hoe van het werken met community’s. Maar het is vooral een praktische aanpak die je kunt gebruiken als je zelf community’s wilt (ver)binden. De verschillende stappen en bijbehorende werkbladen helpen je op weg naar bloeiende community’s in en om jouw bibliotheek.

Kijk ook dit webinar terug, waarin besproken werd hoe je een verandering in de organisatie zo effectief mogelijk intern communiceert.

Meer weten?

Wil jij jouw bibliotheek klaarstomen om met community’s te werken? Of wil je praktisch aan de slag met het bouwen en onderhouden van community’s? Mail naar marketingadvies@probiblio.nl.

Lees en bekijk ook:

• Het inspirerende TikTok-account van Bibliotheek Rijn en Venen
• Bibliotheek Rijn en Venen is genomineerd voor Beste Bibliotheek van Nederland

Het project Community Library valt onder Probiblio’s overkoepelende opgave Meedoen met de maatschappij.