Content curatie in de bibliotheek

Bibliotheekwerk in tijden van information overload

Het is een begrip dat al jaren door de wandelgangen van de bibliotheek gonst: content curatie. We moeten er wat mee doen, dat vinden we bijna allemaal, maar we weten eigenlijk niet zo goed wat, zo blijkt telkens weer. Met als resultaat dat we er nauwelijks mee aan de slag gaan. Meestal ligt hieraan ten grondslag dat we niet goed weten wat content curatie precies inhoudt. Het is voor velen een vaag containerbegrip, net zoals mediawijsheid. Daarom een voorzichtige poging om wat licht in de duisternis te scheppen: wat is content curatie en waarom zou je er als bibliotheek mee aan de slag kunnen/moeten gaan?

Wat is Content Curatie?

Curatie an sich is natuurlijk niets nieuws onder de zon. Musea hebben al sinds mensenheugenis curatoren in dienst, experts die met een flinke dosis kennis van zaken en een snufje eigen smaak een kunstcollectie en tentoonstellingen samenstellen. Zij doen dit op zo’n manier dat de som der delen groter is dan het geheel. Er worden niet zomaar tien rode schilderijen aan een haakje in de muur gehangen, maar er wordt een verhaal verteld. De rode lijn van dat verhaal kan door de geschiedenis meanderen of juist een bepaalde schilderstijl uitlichten. Zelfs als het oeuvre van een kunstenaar centraal staat wordt over het algemeen niet dat hele oeuvre tentoongesteld. Er worden keuzes gemaakt door de curator. De synergie of meerwaarde die door de gemaakte keuzes (en de duiding daarbij) ontstaat, is het grote verschil tussen curatie en aggregatie; het simpelweg op een hoop gooien van zoveel mogelijk informatie over een onderwerp.

Het concept ‘content curatie’ is overgewaaid uit de content marketing en legt bovenstaand principe van curatie over haar vakgebied. We leven in een tijd waarin informatie in overvloed aanwezig is. We lijden allemaal wel aan een zeker vorm van 'infobesitas, information overload of infoxication'. De kwaliteit van de geboden informatie is daarnaast niet heel gemakkelijk te achterhalen, evenals de toepasbaarheid op het gekozen onderwerp. Online magazines die fake news verspreiden zien er professioneel uit, terwijl de wetenschapper met kennis van zaken zijn inhoudelijk gefundeerde verhaal neerpent op een amateuristisch ogend Wordpress blogje.

Dus informatie staat niet gelijk aan kennis. We zijn dus op zoek naar minder informatie, maar wel kwalitatieve en correcte informatie. Er dient dus getrechterd te worden. Vaak kiezen content curators dan ook voor een niche (meestal hun vakgebied of een uitgelicht onderdeel daarvan). Dus niet schrijven over muziek in het algemeen, maar over gitaar gedreven Indierock uit Vlaanderen.

De definities van content curatie verschillen online allemaal een beetje van elkaar, maar hebben ook een gemene deler die samengevat op het volgende neerkomt. Wat ons betreft een prima definitie voor content curatie:

“Het vinden, categoriseren, duiden en delen van (online) content gemaakt door derden (aangevuld met eigen content) met als doel je publiek te informeren over een vast omkaderd onderwerp.”

De bibliothecaris als informatie-diëtist

En zeg nou zelf, lijkt dit niet verdraaid veel op de definitie van het vak van bibliothecaris, de informatiespecialist bij uitstek? De bibliothecaris weet als geen ander de spreekwoordelijke speld in de boekenberg te vinden, deze boeken onder te brengen in relevante deelcollecties (categoriseren) en deze op aantrekkelijke wijze te presenteren aan haar abonnees op bijvoorbeeld thematafels (delen). En ook in dat geval worden er niet zomaar alle rode boeken uit de collectie bij elkaar op een tafel gegooid. Nou, meestal niet dan…

Waar het dikwijls nog aan ontbreekt — en wat een wezenlijk onderdeel binnen de content curatie dient te zijn — is de duiding, want vooral die duiding geeft meerwaarde. Waarom heeft deze bibliothecaris precies voor deze selectie rode boeken gekozen? Wat is de link (los van die rode kaft) of wat is het onderliggende verhaal dat verteld wordt? Dit betekent in de praktijk dat de gevonden content van derden aangevuld moet worden met eigen content, in de vorm van commentaar, opinie of verdieping. De mate van duiding kan per onderdeel verschillen, net zoals de vorm.

In het Bibliotheek Manifest van IFLA/Unesco wordt de openbare bibliotheek omschreven als: “het lokale centrum voor informatie, dat ervoor zorgt dat allerlei vormen van kennis en informatie direct beschikbaar zijn voor de gebruikers. Bij het aanbieden van collecties en diensten moeten alle soorten geschikte media zijn vertegenwoordigd en dient gebruik te worden gemaakt van zowel moderne technologische als de traditionele hulpmiddelen”.

De bibliothecaris dient dus keuzes te maken in het grote aanbod fysieke, digitale en actuele content en dient daarvoor bovendien de blik te verbreden en verschillende mediavormen in zijn of haar afwegingen mee te nemen. En ook hier zullen deze keuzes voor een groot deel gebaseerd zijn op inhoudelijke kennis, maar tegelijkertijd niet vrij zijn van wat persoonlijke voorkeur en smaak. Anders zou de thematafel met thrillers er in Scheetjeboe er immers hetzelfde uitzien als in Schubbekutteveen.

Smaken verschillen, maar komen vaak ook overeen

Al in 2012 schreef Ernst Jan Pfauth (inmiddels uitgever bij De Correspondent) een blog over het idee van zijn vriend en journalist Tim de Gier. Het idee was als volgt: een boekwinkel waarin slechts een stuk of vijf boekenkasten staan, die allemaal een vastomlijnd thema en een eigen curator hebben, bijvoorbeeld de beste hiphop biografieën volgens Faberyayo van De Jeugd van Tegenwoordig of de meest indrukwekkende fotoboeken, uitgekozen door Anton Corbijn. (Foto: Shakespeare & Company Bookstore Parijs.)

Het idee hierachter is dat de mens een sociaal wezen is en zich in zijn of haar keuze laat leiden door de mening van ‘peers’. “We maken lijstjes van de beste cafés op Foursquare, ‘pinnen’ de mooiste foto’s op Pinterest, stellen playlists samen op Spotify, delen de beste artikelen op Twitter en de flauwste GIFjes op Tumblr”, aldus Pfauth. En aan het begin van die keten van aanbevelingen zitten de experts. De curators. In dit specifieke geval is de boekhandelaar de curator, maar dat kan/moet net zo goed de bibliothecaris zijn.

Natuurlijk is het idee van Tim de Gier een extrapolatie van een idee. Maar het onderliggende concept is zeker bruikbaar binnen ons vak. Ook de bibliotheek heeft in ons land zo’n betrouwbare reputatie. Maar waarom zou je als organisatie al die moeite nemen?

Waarom zou je als bibliotheek?

Content curatie wordt in de marketing om verschillende redenen ingezet, de belangrijkste daarvan is uiteindelijk het verkopen van een dienst of product. En hoewel het mooi meegenomen is wanneer we als bibliotheken extra abonnees kunnen werven, zijn de subdoelen van content curatie voor ons Bibliotheken wellicht veel interessanter: kennisdeling onder bezoekers, leden en collega’s, met meer proactieve burgers en het zogenaamde predicaat van ‘thought leader’ (expert of smaakmaker) als resultaat.

Zo heeft de bibliotheek in de Verenigde Staten de rol als ‘huis van de waarheid’ en ‘waker over de democratie’ weten te claimen door burgers op objectieve wijze te informeren over het hoe, wat en waarom van fake news en alternative facts. (Al zullen sommigen deze objectiviteit in twijfel trekken en de Bibliotheek het instrument van de linkse elite bestempelen). Sally Yates, openbaar aanklager en voormalig waarnemend minister van justitie, sprak tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de Public Library Association de aanwezige bibliothecarissen toe met de veelzeggende woorden:

“You are the keepers of and the gateway to truth. You are thought leaders, […] you are the holders of truth in our communities and we need you […] more than ever before.”

Maar juist op kleinere schaal, op de lokale context, liggen de eerste kansen qua content curatie voor onze openbare Bibliotheken. Misschien woont de nieuwe Anton Corbijn wel in Schubbekutteveen of blijkt de lokale hiphopscene in Scheetjeboe levendig, talentvol en vernieuwend te zijn. Stuk voor stuk aanleidingen voor de lokale Bibliotheken om over die onderwerpen (bij voorkeur in samenwerking met deze plaatselijke helden) een prachtige collectie samen te stellen. En gelukkig gebeurt dat af en toe al, maar daarover meer in het vervolg op dit stuk. (Foto: Infographic ‘How To Spot Fake News’ ontwikkeld door IFLA.)

Headerfoto: Trinity College Library, Dublin.