De meest exotische bieb ter wereld: Airport Library Schiphol

De Lonkende Leestafel ♥ de Airport Librarians. 5 gepensioneerde bibliotheekmedewerkers staan 6 dagen per week in de Airport Library op Schiphol: een etalage van Nederlandse cultuur en het visitekaartje van de Nederlandse bibliotheken voor met name internationale reizigers op Schiphol. De Airport Librarians vertellen wat deze plek zo bijzonder maakt. 

Foto boven: V.l.n.r. Carla Kwant, Ria Smith, Manda van der Haring, Edda Rekers-Hazelhoff, Tineke Meesters

Airport Library bestaat sinds 2010. Het is de etalage van de Nederlandse cultuur en het visitekaartje van de Nederlandse bibliotheken voor met name overstappende reizigers op Schiphol. De eerste versie is ontwikkeld door met name Probiblio en Schiphol en werd door een panel van internationale reisjournalisten uitgeroepen tot beste nieuwe luchthavenvoorziening. De huidige versie is in 2017 door CPNB gerealiseerd. Sinds medio 2019 is de exploitatie weer in handen van Probiblio met subsidie van OCW en in opdracht van het Nederlands Letterenfonds, dat als penvoeder optreedt. De dagelijkse zorg voor de luchthavenbibliotheek is 6 dagen per week in handen van 5 gepensioneerde bibliotheekmedewerkers, de Airport Librarians.

‘Zodra je in gesprek gaat, blijkt iedereen interessant’

Wat zijn jouw drijfveren om in je vrije tijd in Airport Library te werken?

Ria Smith: ‘We maken deel uit van de ‘wereld van het reizen’, met de dynamiek van ontmoetingen met een internationaal publiek in de culturele oase die Airport Library biedt in deze hectisch commerciële omgeving. Schiphol is een boeiende omgeving, je weet nooit welke mensen je tegen gaat komen.’

Alle 5 Airport Librarians verlengen hun veelbewogen carrières in het bibliotheek vak met hun vrijwillige inzet voor de meest exotische bibliotheek ter wereld. De collectie met Nederlandse (jeugd)literatuur in heel veel talen en (foto)boeken over Nederlandse cultuur, de steeds wisselende fysieke en digitale presentaties en de muziekservice brengen Nederlands cultuurgoed onder de aandacht van de argeloze, nerveuze of nieuwsgierige reiziger. Per week brengen ze ieder een dagdeel door op deze Zeer Bijzondere Plek. Ria Smith is de twitterende Airport Librarian van het eerste uur (2010).

De kasten van ‘boekstenen’ gemaakt van afgeschreven bibliotheekboeken, ontwerp Superuse.

Op welke aspecten van AL ben je het meest trots?

Ria Smith: ‘Trots zijn we op het feit dat AL er na meer dan 10 jaar nog steeds is en bezoekers nog steeds weet te verrassen. AL is met pieken en dalen steeds een professioneel gerunde faciliteit geweest, met een goede collectie boeken en, heel belangrijk, een helder collectiebeleid: Nederlandse cultuur. Met aandacht voor mooie vormgeving, interessante presentaties en tentoonstellingen. En een grote variëteit aan samenwerkingspartners. Geen ‘laat-je-oude-boeken-achter-minibieb’! Het is erg leuk mensen in contact te brengen met Nederlandse cultuur.'

Tineke Meesters: 'Wat bijvoorbeeld te denken van Hendrik Groen in het Chinees?! De totstandkoming van het meubilair levert ook fijne gesprekken op. Door ouders wordt veel voorgelezen uit de prachtige prentenboekencollectie; deze rustmomenten worden door het publiek hogelijk gewaardeerd.’

De Chinese Hendrik Groen

'De reacties van passagiers zijn dan ook om over naar huis te schrijven, wat ze doen in het gastenboek dat altijd klaarligt: WOW! – Wonderful! – Such a good idea! – Perfect! Commentaar, tekeningen, belevenissen en emotioneel-filosofische ontboezemingen uit de hele wereld. Een digitaal prikbord voor deze getuigenissen zou wel tof zijn.’  

Uit het gastenboek van Airport Library

Wat is je lievelingswens voor AL qua programmering, collectie, inrichting?

Edda Rekers: ‘Hoewel rust en bescheidenheid vanouds bibliotheekhandelsmerken zijn, mag de route naar AL wat pregnanter aangegeven worden en is meer dynamiek door bijvoorbeeld bewegende beelden en filmpjes over de Nederlandse cultuur, schrijvers, prentenboeken op de schermen gewenst. Programmeren rond de CPNB-activiteitenkalender, aandacht voor laaggeletterdheid. Voorlezen in verschillende talen, gedichten uitprinten, games voor kinderen, zoals bij de plek die NEMO heeft. Publiek komt er vanzelf. En graag een mooiere presentatie en plek voor de belangrijkste boeken: de prentenboeken. Betere planken voor de non-fictie en toevoegen van strips. De zichtbaarheid van ons als Airport Librarians (wie heeft een leuk idee voor bedrijfskleding?). En goede lockers voor tas en jas en lekkere zitplekjes. We zijn nieuwsgierig naar wat er in de rondleidingen op Schiphol over AL verteld wordt, dat weten we eigenlijk (nog) niet.’

Carla Kwant: 'Het publiek zelf is dusdanig verrast door het bestaan van Airport Library dat ze zelden wensen hebben. Behalve de man die op hoge toon eiste dat de dienstdoende Airport Librarian terstond een eind zou maken aan het pianospel van een andere passagier op de naburige piano. Dat ik niet de ‘baas’ van de piano was vond hij niet van belang en hij zou een klacht over mij indienen.’

Welke bijzondere ontmoetingen heb je gehad met het publiek?

Carla Kwant: ‘Alle ontmoetingen zijn bijzonder omdat iedereen een eigen verhaal heeft. Zoals een Braziliaanse bibliothecaris die helemaal verrukt was van “onze” genre-etiketten. Ze zag het helemaal zitten om iets dergelijks in haar bibliotheek ook te introduceren en bleef maar foto’s maken en appen naar collega’s. Een leuke ontmoeting met een achtjarig Nederlands meisje dat teleurgesteld was dat er geen Nederlandse boeken waren. Ik legde uit dat het vertaalde boeken waren. Het concept ‘vertaalde boeken’ was totaal nieuw voor haar, maar toen ze het begreep was ze helemaal opgetogen! ‘Dus dan kunnen kinderen uit andere landen onze boeken lezen!!! Wow!’  

Tineke Meesters: 'Het treffen van een oud collega, die indertijd naar Kaapstad is verhuisd. De man die uitleg wilde over hoe dat nou zit met onze waterspiegel. Twee Amerikaanse kinderen die vertelden zich ‘at home’ te voelen. Onze Airport Library deed hun denken aan hun Michigan Library. Een oudere dame op weg naar Ghana, naar haar kleinkinderen: het concept van AL zou ze onder de aandacht brengen van de Ghanese regering.’

‘Ook personeel van de luchthaven maakt gebruik van AL, bijvoorbeeld in de pauze. Zo sprak ik iemand van de beveiliging die helemaal lyrisch was over het boek Volendamse kunstenaars in 1900. En een medewerkster die als VIP-begeleiding werkt en graag in AL wacht totdat de VIP zich meldt. Ook de schoonmakers zijn onze ambassadeurs en fans en zetten soms de boeken recht.’

Welke luchthavenbibliotheek vind je (ook) inspirerend?

Ria Smith: ‘Airport Library Schiphol is ‘by far’ de meest inspirerende. Uit de klanttevredenheidsonderzoeken van Schiphol zelf komt Airport Library steevast als één van de hoogst gewaardeerde voorzieningen. We zien op Twitter andere luchthavenbibliotheken langskomen, maar die zijn heel anders. Kioskachtig, automaten, ruilkasten, leeshoekjes, maar nooit erg inspirerend. AL is denken we uniek in z’n veeltaligheid, professionaliteit en duidelijke gerichtheid. We zijn wel nieuwsgierig, dus hoog tijd voor een excursie!’

Van welk soort publiek geniet je het meest?

Manda van der Haring: ‘Toch wel de kinderen, en de alleen gaande reiziger die verdiept in een boek zijn vlucht dreigt te missen. (Voorlezende) ouders met kleine kinderen zijn vaak erg enthousiast over wat we voor de kinderen te bieden hebben. Mensen zijn vaak blij verrast met iets in hun eigen taal. Een Indonesische studente met een hele lange wachttijd las eens Oeroeg van Hella Haasse helemaal uit. Een Chinese student wilde graag één van onze kunstboeken kopen. Toen dat niet mocht van mij heeft hij ongeveer alle afbeeldingen gefotografeerd. Bibliothecarissen zijn ook altijd leuk om te ontmoeten. En gestreste mensen die je gaandeweg hun bezoek aan ons rustiger ziet worden…’

Wat hebben bibliotheken aan AL?

Tineke Meesters: ‘Als PR-uithangbord heeft het z’n waarde. Het is een visitekaartje van het Nederlandse bibliotheekwerk, dat zouden we nog wel meer willen uitbouwen. Veel met name Amerikaanse bibliothecarissen kennen ons. Ik heb ooit eens met een Ghanese bibliothecaris het Nederlandse bibliotheeksysteem en het Ghanese met elkaar vergeleken. AL-bezoekers vinden de bibliotheek ook een plek van rust en ontspanning tijdens een reis met jetlag en andere stress; zonder commerciële druk. Dat een bibliotheek dat veilige gevoel kan geven is denk ik waardevol voor de beeldvorming van bibliotheken. En ook aardig om te vermelden: voor AL wordt een applicatie ontwikkeld die vertalingen en vertalers van in een reeks van afleveringen klassieke Nederlandse boeken in het zonnetje zet met een vertaalspel. De afleveringen komen bij succes voor alle belangstellende bibliotheken beschikbaar.’

Hoe zie jij de toekomst van bibliotheken op bijzondere locaties?

Ria Smith: ‘Die zouden veel vaker ontwikkeld moeten worden en dat zal ook nodig zijn om het lezerspubliek te blijven binden. Het is een mooie manier om de bibliotheken onder de aandacht te brengen, met als voorwaarde dat je er tijd en energie in kan stoppen.'

Tineke Meesters: 'Een goed idee van wat je wilt bereiken en dat uitstralen op zo’n plek is erg belangrijk, het moet een duidelijke toegevoegde waarde te hebben. Ooit zijn de veerboten naar de Waddeneilanden als locatie genoemd. En zijn er intussen bibliotheken in asielzoekerscentra?’

 
Mind your step!

Meer weten over Airport Library? Mail naar Dick van Tol.

Of kijk op https://www.airportlibrary.nl/en/home en https://twitter.com/airprtlibrarian.

Over de Lonkende Leestafel

De Lonkende Leestafel is de community van ondernemende bibliotheekprofessionals. In deze interviewreeks gaan we in gesprek met avontuurlijke types. Ook een Lonkende Leestafel-interview? Maak een afspraak met Karen Bertrams.

Lees ook: Lisa Croese, Westfriese Bibliotheken: 'Ik denk altijd: hoe krijg ik de achterban mee?’