E-books: een uitdaging voor de bibliotheek

Heb jij in jouw bibliotheek ook ervaring met het uitlenen van e-books? Digitale content beschikbaar maken in de bibliotheek gaat niet over één nacht ijs. Er zitten veel haken en ogen aan en ook leden lopen tegen problemen aan. Probiblio’s netwerkadviseur Ineke Goedhart houdt zich bezig met landelijke ontwikkelingen op het gebied van digitale infrastructuur en vertelt hoe zo’n proces in zijn werk gaat.

Toegegeven, ik lees het liefst een fysiek boek. Maar als ik op reis ga, neem ik juist weer erg graag e‑books mee. Dat scheelt sjouwen en ruimte. Als ik eenmaal de boeken op mijn inmiddels bijna antieke maar schijnbaar onverslijtbare e-reader heb staan, lacht het lezende bestaan mij toe. Maar voordat ik de boeken op die e-reader heb staan zijn er over het algemeen wel een aantal spreekwoordelijke ramen gesneuveld.

E-books lenen in de bibliotheek

Bibliotheekleden hebben toegang tot veel digitale content, zoals de e-books via de Online Bibliotheek. Dat is vooral tijdens de coronaperiode heel erg belangrijk gebleken. Maar mensen lopen ook tegen uitdagingen aan. Leden geven aan dat dat het lastig is om de gedownloade content vervolgens op een e-reader te krijgen vanaf de laptop of tablet. Kan dat nu niet anders?

Nou, dat valt nog best tegen. Dat heeft veel te maken met de beveiliging die op de e-books zit. Die zogenaamde DRM-beveiliging zorgt ervoor dat je een e-book maar voor beperkte tijd kunt lenen, en ook dat je een maximaal aantal e-books/luisterboeken tegelijk kunt lenen. Wat ook meespeelt, is dat er allerlei verschillende merken en types e-readers op de markt zijn. Die diversiteit is niet te vangen in één aangepast proces, of één standaard handleiding. Allemaal best lastig dus.

Maar er is een lichtpuntje. Samen met de KB werkt Probiblio aan een pilot met een e‑reader die op Android draait. Het grote voordeel is dat de app van de online bibliotheek op die e‑reader zelf draait. Je hebt dan niet meer te maken met het op het ene apparaat uitzoeken en ophalen van de e‑books en het vervolgens overzetten op het je e‑reader.

Op het moment lopen er testtrajecten met digitale lezers van 3 bibliotheken. Zij hebben een dergelijke e‑reader gekregen en zijn aan het testen of deze manier beter werkt. We zijn benieuwd naar hun ervaringen, die we over een paar maanden verwachten.

E-books en luisterboeken lenen via QR-codes

Een paar jaar geleden hebben we gekeken of we QR-codes konden inzetten om toegang te bieden tot de digitale content. Dat bleek toen uiteindelijk te vroeg, maar inmiddels lijken er technisch gezien nieuwe mogelijkheden te zijn. Hiervoor moet aan elk e-book/luisterboek een QR-code gekoppeld worden. Dat klinkt op zich niet heel ingrijpend, maar de landelijke infrastructuur is complex zodat dit niet 1, 2, 3 geregeld is. In samenwerking met de KB wordt dit binnen een van de landelijke fieldlabs verder uitgedacht.

Digitale content beter beschikbaar voor ouderen

En er is nog meer gaande. We kijken of we luisterboeken, en misschien ook wel e‑books, makkelijk toegankelijk kunnen maken voor ouderen.

Er zijn een aantal aanbieders van zogenaamde seniorentablets, die op een heel simpele manier toegang bieden tot functionaliteiten als beeldbellen met je familie, online bingo spelen en allerlei geheugenspelletjes. Sommige van die seniorentablets worden ingezet door lokale zorginstellingen, zodat zij gemakkelijk contact met de senioren kunnen hebben. Probiblio en de KB zijn met twee van die aanbieders in gesprek. Beide geven aan dat de behoefte bij de doelgroep zeker aanwezig is en dan vooral voor de luisterboeken. Maar ook hier zijn veel vragen. Want hoe zit het met lidmaatschap van de bibliotheek, de afspraken met de uitgevers en de techniek? Dit zijn allemaal dingen die we op dit moment uitzoeken.

Een niet mis te verstane bijvangst blijkt de mogelijkheid om dergelijke tablets ook in te zetten in het traject rondom gezondsheidsvaardigheden. We zoeken uit of de seniorentablet ook kan helpen de weg te vinden in alle informatie rondom gezondheid. De kans is groot dat dat al op korte termijn getest kan worden.

Digitaal onderdeel van de collectie

Tot slot: de digitale collectie wordt steeds vaker als onderdeel van de totale collectie van de bibliotheek gezien. Om die reden zijn er allerlei ontwikkelingen gaande op het gebied van koppelingen tussen het fysieke en het digitale aanbod. Voorbeelden hiervan zijn het beschikbaar maken van digitale prentenboeken in de BoekStart-app en het uitbreiden van de CPNB-pilot Readification, met doorverwijzingen naar de (digitale) collectie van de bibliotheek. Met ontwikkelingen als Readification en Mooky, blijkt ook meteen dat de vorm van het digitaal lezen aan het evolueren is.

Misschien is het tijd mijn oude e-reader aan de wilgen te hangen.

Meer weten?

Wil je meer weten over e-books en luisterboeken in jouw bibliotheek of de seniorentablets? Neem contact op met Ineke Goedhart.