‘Het Netwerk collectiespecialisten Noord-Holland is een feest van herkenning’

Elke bibliotheek in Nederland is verantwoordelijk voor het eigen collectiebeleid. Hoe zorgen we ervoor dat het beleid van bibliotheken goed op elkaar is afgestemd, zodat het de klant te goede komt? Voor bibliotheken in Noord-Holland ontwikkelde Probiblio hiertoe een provinciaal collectiebeleidsplan, dat begin dit jaar door de SOOB* is goedgekeurd. Ook startten we in 2021 het Netwerk collectiespecialisten Noord-Holland. Via MS Teams spreken we erover met Genie Does Moison, collectiespecialist bij Bibliotheek Zuid-Kennemerland. "Zoeken naar oplossingen is zoveel fijner om samen te doen."

* Stichting Overleg Openbaar Bibliotheekwerk Noord-Holland (SOOB NH)

Wat maakte dat je als collectiespecialist bij de bibliotheek aan de slag bent gegaan?

‘Ik ben 35 jaar geleden begonnen bij Bibliotheek Zuid-Kennemerland, als baliemedewerker op de jeugdafdeling. Na het afronden van de opleiding tot bibliothecaris solliciteerde ik naar de functie van collectioneur bij dezelfde bibliotheek. Dat was wat ik het liefste deed: collectioneren en me met de boeken bezighouden. Kijk maar naar de boekenkast achter me: ik hou van boeken, de geur ervan, de vaak fraaie vormgeving' (zie foto onder). 'De liefde voor lezen en boeken zit in mijn familie en vanaf de middelbare school heeft literatuurgeschiedenis me altijd geboeid. Dus wat is er dan mooier dan als collectioneur door een bibliotheek te worden aangenomen? Ik groeide uit tot collectiespecialist, een functie die ik sinds 2015 vervul.’

Wat vind je het leukste aan je werk?

‘De collectie zo toespitsen dat het aansluit op de vraag van de lezers, nu en in de toekomst. Het is ondertussen een sport geworden: hoe kun je je collectie zo inrichten dat dat je iedereen bereikt en tevreden stelt? Dus niet alleen de leners van de titels uit de CPNB Bestseller Top 60, maar een zo breed mogelijk publiek.’

‘Daarbij gaat het niet alleen om de collectie die je aanschaft, maar ook hoe je het aanbiedt. Hoe richt je je bibliotheek zo in dat je mensen ‘verleidt’ en verrast? Door nét even wat meer te laten zien dan wat er in de kranten staat en al grote bekendheid heeft. Helemaal fantastisch is het als je positieve reacties krijgt, of in de cijfers (heel belangrijk) ziet dat het goed loopt.’

Genie Does Moison voor haar goedgevulde boekenkast thuis.

Hoe ervaar je de samenwerking met vakgenoten binnen ons Netwerk collectiespecialisten Noord-Holland?

‘Wat me opvalt is dat we als collectiespecialisten allemaal dezelfde kant opgaan en hetzelfde willen. We willen meegaan in trends, inspelen op waar nu en straks vraag naar is. Ook lopen we vaak tegen dezelfde dingen aan. Als we dan bij elkaar zitten, is het vaak een feest van herkenning. Zoeken naar oplossingen voor problemen is zoveel fijner om samen te doen; het is inspirerend en motiverend om ervaringen te delen. Daarbij hou je door regelmatig bij elkaar te komen de voortgang in het oplossen van problemen. En zet ik nu makkelijker een vraag uit bij mijn collega’s in andere bibliotheken.’

‘Voorheen kwamen we als collectiespecialisten niet regelmatig bij elkaar. Daardoor verviel je vaak weer in oude patronen, en hield je kennis meer binnen je eigen bibliotheek. Als dan ook de bezetting bij een collegabibliotheek veranderde, wist je elkaar niet meer zo snel te vinden. Dat er behoefte was aan een meer regelmatige vorm van kennisdeling, heeft Marjolein van der Steen (collectieadviseur bij Probiblio) tijdens onze bijeenkomsten in het kader van het collectieplan heel goed aangevoeld.’

Het doel van het provinciale collectiebeleidsplan is zorgen dat collecties van bibliotheekvoorzieningen beter op elkaar zijn afgestemd en effectiever worden gedeeld. Waarom is dit volgens jou belangrijk?

‘Met de titels uit de Bestseller Top 60 van Stichting CPNB zit het altijd wel goed, die worden het vaakst uitgeleend en heeft elke bibliotheek in huis. Maar van minder populaire titels zou het zonde zijn als elke vestiging ze in huis zou hebben. Veel handiger is namelijk om die via het IBLV (interbibliothecair leenverkeer) bij elkaar te reserveren. Zo heeft Bibliotheek Zuid-Kennemerland als Plusbibliotheek veel wetenschappelijke boeken in haar collectie, waarvan andere bibliotheken kunnen profiteren. Op die manier hoef je als individuele bibliotheek geen gigantische eigen collectie hebben, maar blijft elke titel wel altijd bereikbaar en uitleenbaar. Dat werkt fantastisch.’

Bekijk het collectiebeleidsplan Noord-Holland

‘Voorheen kwamen we als collectiespecialisten niet regelmatig bij elkaar. Daardoor verviel je vaak weer in oude patronen, en hield je kennis meer binnen je eigen bibliotheek. Door regelmatig als netwerk bij elkaar te komen, houden we de voortgang erin.’

In het collectiebeleidsplan zijn 6 thema’s aangemerkt als prioriteit voor de komende jaren. Jij maakt deel uit van de werkgroepen rondom duurzaamheid en het verbinden van programmering en collecties. Wat houdt dat in?

‘Binnen de werkgroep Duurzaamheid richtten we ons in eerste instantie op de omgang met afgeschreven boeken. Doe je ze in de verkoop, doneer je ze of laat je er meubelen van maken? Al onderzoekend kwamen we erachter dat we hier weinig invloed op hebben, maar dat onze invloedsfeer meer in het voortraject ligt. Koop je de juiste boeken in, zodat je later niet te veel hoeft af te schrijven? En hoe koop je het in? Nu zijn boeken bijvoorbeeld vaak geplastificeerd, niet bepaald milieuvriendelijk. Door dat samen uit te zoeken en regelmatig bijeen te komen, zet je snel stapjes vooruit.’

‘Binnen de tweede werkgroep bespreken we hoe programmering en collecties elkaar kunnen versterken. De verbinding tussen collectie en programmering wordt belangrijker nu we ons meer op ‘communities’ gaan richten. Het is fijn het daar met andere bibliotheken over te hebben en te leren over hoe zij het aanpakken. Zo hoorde ik over een bibliotheek waar collega’s van verschillende afdelingen – educatie, programmering en communicatie – fysiek bij elkaar zitten. In onze bibliotheek vanwege de beschikbare ruimte niet haalbaar, maar het is wel inspirerend.’

Het collectiebeleidsplan noemt de ‘community librarian’ als belangrijke figuur voor het bevorderen van een meer integrale aanpak binnen de bibliotheek. Zou jij jezelf als een ‘community librarian’ omschrijven?

‘Nee, ik denk dat dat echt een specialisme apart is. Maar ik hou me als collectiespecialist natuurlijk wel met communities of gemeenschappen bezig. In feite hebben we dat altijd al gedaan, denk maar aan ons werk rondom leeskringen.’

‘Bij de vestigingen van Bibliotheek Zuid-Kennemerland wordt steeds meer naar de lokale context en behoefte gekeken. In de Bibliotheek Heemstede bijvoorbeeld is een lokale breiclub, die samenkomt in hetzelfde gebouw als waarin de bibliotheek is gevestigd. Breien en haken zijn weer hartstikke populair, dus daar kun je op inspelen door de nieuwste breiboeken op een tafel bij de entree te presenteren. De Bibliotheek Haarlem Schalkwijk richt zich dan weer meer op taal, woordkunst, dichten en rappen. En in de Bibliotheek Haarlem Noord is de historische kring heel actief, daar organiseren we fototentoonstelling over hoe het vroeger in Noord was en daar komen veel mensen op af. Dat zit allemaal in mijn hoofd: hoe kunnen we daar met onze collecties op aansluiten?’

‘De community librarian heeft vaak ook contacten met groepen die nu nog niet door de bibliotheek worden bediend, en onderzoekt welke vragen en wensen daar spelen. Wij kunnen daar met onze collecties dan weer op inspelen. Die samenwerking is ontzettend belangrijk.’

Meer informatie

Wil je meer weten over onze dienstverlening voor collectiespecialisten? Neem dan contact op met collectieadviseur Marjolein van der Steen via collectieadvies@probiblio.nl  

Lees en bekijk ook:

• Meer informatie over ons Netwerk collectiespecialisten
• Download het collectiebeleidsplan Noord-Holland
• Interview met Winston Brandon en Mike Warners van de Bibliotheek Haarlem Schalkwijk: ‘De wijk als community op het Meemaakpodium SchalkRijk’