Interview Anja Oosterlaken: 'Er mag meer aandacht naar de bibliotheekfunctie in het landelijk gebied'

De Bibliotheek Krimpenerwaard is deelnemer aan het project 'Spreiding en bereik in het landelijk gebied'. Samen met Probiblio en de gemeente werkt de bibliotheek eraan om de bereikbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit van bibliotheekvoorzieningen in krimpgebieden in beeld te krijgen én de gewenste ambities te formuleren. Voor de Bibliotheek Krimpenerwaard heeft dit geresulteerd in een ambitieus visiedocument, waarin de haalbaarheid van samenwerkingsverbanden en een nieuwe bibliotheekvestiging in kaart zijn gebracht. Een mooie aanleiding om met directeur van Bibliotheek Krimpenerwaard Anja Oosterlaken in gesprek te gaan. Wat zijn haar bevindingen en hoe past ze deze toe in de dagelijkse praktijk? En hoe ziet zij de toekomstige ontwikkelingen voor de bibliotheek in het landelijk gebied?

Wat was voor jou een reden om deel te nemen aan het project 'Spreiding en bereik landelijk gebied'?

"Deelname aan dit project was een bewuste keuze. Onze gemeenten en haar inwoners verdienen een goed bibliotheeknetwerk. Tot 2015 werkte de Bibliotheek Krimpenerwaard samen met vijf verschillende gemeenten, met allemaal eigen beleid en afspraken. In 2015 zijn deze gemeenten gefuseerd en zo kwam er één gezamenlijk bibliotheek- en subsidiebeleid. Maar nog altijd is er een scheve verdeling van fysieke bibliotheekvestigingen binnen de kernen.

Bij mij speelde de vraag: 'Stel dat ik opnieuw zou mogen beginnen in dit gebied, waar wil ik als bibliotheek dan gevestigd zijn en in wat voor gebouw?' Maar hoe pak ik dat aan richting mijn gemeente? Wil je zoiets goed doen dan moet je er tijd in stoppen. Toen kwam dit project langs en werd er door Probiblio tijd vrijgemaakt. Zo kon de vraag die al langer sluimerde, concreet worden aangepakt.

Daarnaast vind ik het interessant om te onderzoeken hoe je in een landelijk gebied de bibliotheekorganisatie levend houdt. Er zou meer aandacht mogen komen voor het landelijk gebied, ook vanuit Probiblio. Met name voor het behoud van de bibliotheekfunctie in het landelijk gebied. Bijvoorbeeld door te zoeken naar kansen op het platteland. Wat zijn daar de mogelijkheden? Welke initiatieven spelen er, wat kunnen we daarmee doen? Een derde van de bibliotheekorganisaties is klein en zij zijn vooral bezig met het leveren van goed bibliotheekwerk. Dat wordt wel eens over het hoofd gezien. Het lijkt niet zo spannend en misschien zelfs een beetje saai, maar het mag wel gezien worden." 

Wat heeft jullie deelname aan dit project je tot nu toe opgeleverd?

"Heel concreet heeft onze deelname aan dit project ons een helder actieplan opgeleverd: het ‘Gebiedsplan Krimpenerwaard’. Daarin wordt de huidige situatie van het bibliotheeknetwerk in onze regio geschetst en de voor ons ideale situatie. Plus de acties en prioriteiten die nodig zijn om deze ideale situatie te bereiken. Ook onze stand alone jaren 70-bibliotheekgebouwen zijn meegenomen in dit gebiedsplan, want het is zonde als er niets meer met deze gebouwen gebeurt. Met een aantal andere vestigingen zitten we in multifunctionele gebouwen met meerdere organisaties. Daar willen we uiteindelijk met alle vestigingen naartoe, zodat je meer met andere partners doet!

Er ligt nu een totaalplaatje waarin onze toekomstplannen netjes zijn vastgelegd. Dat vind ik absoluut winst! Het plan is voor onze organisatie een prachtig handvat om te weten waar we met elkaar naartoe werken. Ook kunnen we nu naar de subsidiegever toe het grotere geheel schetsen."

"Door deel te nemen aan dit project hebben we nu een helder actieplan voor onze organisatie: een prachtig handvat voor onze samenwerking met elkaar en met de subsidiegever."

 

Er is voor dit project een 'factsheet gemeente' ontwikkeld, die inzichtelijk maakt waar een bibliotheek voor staat en gaat. Krimpenerwaard werkt ook aan zo’n factsheet. Hoe wil je deze gaan inzetten?

"Het is in de Krimpenerwaard nog best ingewikkeld om onze gemeente duidelijk te maken dat we structureel andere dingen doen dan alleen boeken uitlenen. Natuurlijk wordt er veel gebruik gemaakt van onze collectie, maar daarnaast doen we heel veel op het gebied van laaggeletterdheid, mediawijsheid en educatie. Dat is een verhaal dat je moet blijven vertellen en daar helpt deze factsheet bij. Het is een andere vorm van vertellen en het is levendiger dan een jaarverslag. Je ziet in één oogopslag wat er allemaal gebeurt in de bibliotheek en daarover ga je met elkaar in gesprek." 

Hoe zie jij de toekomstige ontwikkelingen voor de bibliotheek in het landelijk gebied?

"Het landelijk gebied betreft vaak uitgestrekte gebieden waar je op meerdere plekken iets goeds wil doen. De versnippering brengt kosten met zich mee, die niet allemaal te dragen zijn door bibliotheekorganisaties. Maar in de Krimpenerwaard  wordt de bibliotheek steeds meer gezien als plek waar je elkaar tegenkomt en waar van alles wordt georganiseerd. Daar zie ik kansen!

Als bibliotheek in het landelijk gebied moet je duidelijk bepalen wat je doelen en grenzen zijn. Grote, innovatieve projecten zijn leuk, maar kunnen vaak niet in het landelijk gebied. Bij mij in ieder geval niet. Dat is wel eens jammer, want iedereen wil wel een keer voorop lopen." 

"De bibliotheek wordt hier steeds meer gezien als plek waar je elkaar tegenkomt en waar van alles wordt georganiseerd."

Gezien jouw ervaring met dit project, wat kun je andere bibliotheken meegeven?

"Het is heel belangrijk om er zelf goed bij te blijven als je aan een dergelijk project deelneemt. De ondersteuning vanuit Probiblio is heel plezierig en werkt stimulerend, maar je moet zelf actief blijven nadenken en het realisme bewaken. Daarmee bedoel ik dat je jezelf steeds de vraag stelt ‘Werkt dit voor mijn organisatie en mijn gemeente?’. Als je denkt dat iemand anders wel even een plan voor je schrijft, loop je het risico dat je een plan krijgt waarvan de mogelijkheid om het te implementeren niet reëel is.

Wij zijn nu in de fase aangekomen dat we de implementatie zelf moeten gaan overnemen. Dat is voor onze organisatie de logische volgende stap." 

Wat is voor jou de toegevoegde waarde van het project 'Spreiding en bereik landelijk gebied'?

"Naast het gebiedsplan staat Probiblio ook bij met interventies en uitvoeringsacties. Eén daarvan is de totstandkoming van de gewenste samenwerking met lokale partner Stolwijk Ontmoet in de kern Stolwijk. Dat participatieproces heeft geleid tot een mooi en concreet visiedocument van een partnernabije vestiging van de bibliotheek in de multifunctionele wijkaccommodatie Het Kwartier.

De toegevoegde waarde zit voor mij vooral in de tijd die je neemt en krijgt om goed na te denken over de richting waar je als bibliotheek naartoe wilt. Zeker in een kleinere organisatie als de onze speelt veel en als directeur of MT- lid heb je snel met meerdere rollen te maken. Het is fijn dat iemand zich dan kan vastbijten in dit thema, gesprekken gaat voeren en kernen bezoekt.

Er ligt nu een plan dat onze richting voor de toekomst weergeeft en waar we aan kunnen refereren in ons meerjarenplan en in gesprekken. Zo’n gebiedsplan maakt het concreet voor anderen.

Dat de betreffende beleidsmedewerker van de gemeente heel intensief heeft meegedacht, is heel waardevol geweest voor dit traject. Daarmee is inhoudelijk draagvlak gecreëerd bij de verantwoordelijke ambtenaar en dat vind ik heel prettig. Dat is hier heel goed verlopen en dat vind ik een hele positieve uitkomst van dit project!"

"De ondersteuning vanuit Probiblio is heel plezierig en werkt stimulerend. [...] Het is fijn om echt de tijd te kunnen nemen om goed na te denken over de richting waar je als bibliotheek naartoe wilt."

Lees hier meer over het project 'Spreiding en bereik in het landelijk gebied'.

Interesse in dit project of vragen?

Neem gerust contact op met onze adviseurs René Kronenberg (06-24 54 60 03) of Merit van Breukelen (06-16 45 25 05).