Interview Jan Klerk: 'Lerend Netwerk ondersteunt transitie van bibliotheek naar netwerkorganisatie'

Jan Klerk is directeur van bibliotheek Katwijk en een van de twaalf bibliotheekleiders die afgelopen april van start ging met het Lerend Netwerk. Dit programma is in samenwerking met De Baak ontwikkeld voor SPN door Cubiss, Probiblio en Rijnbrink met als doel het samenbrengen van kennis, deskundigheid en ervaring rond complexe strategische vraagstukken in de branche. De deelnemers geven zelf invulling aan het programma en brengen eigen lokale vraagstukken in. Een mooie aanleiding om met Jan Klerk in gesprek te gaan. Hoe ervaart hij het programma tot nu toe en wat levert dit netwerk hem op? 

Wat was jouw reden om deel te nemen aan het Lerend Netwerk en hoe ervaar je het tot nu toe?

"Mij sprak vooral de vernieuwende opzet van leren erg aan, waarbij je met elkaar optrekt en van elkaar leert. Het sluit aan bij een maatschappij die continu in ontwikkeling is, en waar we als bibliotheek in meebewegen. Aan die beweging wil ik ook een bijdrage leveren.

"Door de nieuwe opzet waren we als groep in het begin wat zoekende en ging dat soms gepaard met een afwachtende leerhouding. Maar het wende wel en onze bijeenkomst op 11 oktober in Zoetermeer was heel goed georganiseerd en voorbereid zoals het programma bedoeld is. Deze dag had als thema ‘organisatievormen en organisatiecultuur’. Hiervoor hebben we met behulp van een model onze organisaties in kaart gebracht. Transitie stond centraal als leervraag: waar staat je organisatie nu en waar wil je naartoe? Vervolgens werd dit plenair besproken en in tweetallen bespraken we de materie daarna verder. Goed toepasbaar op de transitie waarin de bibliotheek zich bevindt en het leverde nuttige discussies op.

"Ook is een drietal intervisiegesprekken een onderdeel van het programma. Op voorhand was ik terughoudend ten aanzien van virtuele intervisiegesprekken met meerdere personen, maar De Baak begeleidt dit goed en we gaan echt de diepte in."

Wat deel je met dit netwerk en welke inzichten levert het je op?

"Het valt me op dat een aantal collega’s nauwe banden onderhoudt met hun gemeente en de politiek. Dat is een werkwijze die mij aanspreekt en ik zie dat dit bij anderen ook vruchten afwerpt. Die bevestiging is prettig om te ervaren.

"Het is ook heel leerzaam om met collega’s van gedachten te wisselen over de fase van transitie waarin de bibliotheek zich bevindt. Daarbij gaat het ook om hoe je zelf leert en wat bij je past. Ik ben gewend om op mijn eigen kompas te varen en ik pak mee wat bij mij en mijn organisatie past. De gesprekken en inzichten van collega’s helpen me keuzes maken, dus ook om bepaalde dingen niet te doen.

"Een van de vraagstukken van Bibliotheek Katwijk is: hoe gaan we van een solo-organisatie naar een multi-organisatie? Wat dat betreft is voor mij de constructie van Forum Zoetermeer interessant om te volgen. Dat bespreek je met elkaar en die inzichten neem ik weer mee naar mijn organisatie. Het leert me dat we in de toekomst naar een flexibele projectorganisatie toegaan, waarbij je om de zoveel jaar nieuwe afspraken met je subsidiegever maakt.

"Het is interessant om te merken dat zaken die ik bij andere werkgroepen bespreek, nu ook kan meenemen naar het Lerend Netwerk. Ik ga meer verbindingen maken en het dwingt me op een positieve manier om strategischer te denken."

Welke gezamenlijke bewegingen spelen er in de branche en hoe uit zich dit binnen het Lerend Netwerk?

"Een gezamenlijk thema is de ‘programmerende bibliotheek’; we zijn daar allemaal mee bezig. We organiseren veel activiteiten, waarbij de bibliotheek mensen en organisaties samenbrengt en met elkaar verbindt. Dit zie ik in de toekomst alleen maar toenemen. Het heeft wel gevolgen voor de bibliotheek als organisatie en voor de mensen die er werken. Het vraagt om een netwerkcompetentie in functies en om mensen die naar buiten kijken. Daarover wisselen we van gedachten en delen we kennis en ervaring."

Wat brengt dit programma je op persoonlijk vlak?

"Het leert me dat ik me ook iets mag aanpassen in mijn eigen aanpak en me meer mag openstellen voor andermans bevindingen. Het dwingt me om op een andere manier aangehaakt te blijven, dat is best intensief, maar ook heel goed.

"We gaan richting een netwerksamenleving, waarbij ieder mens zich in verschillende netwerken bevindt. Als bibliotheek wil je aansluiten bij mensen en hun netwerken en daarvoor moet je alle ramen en luiken openzetten. Als organisatie opereer je zelf ook in allerlei netwerken. En als leidinggevende van een netwerkorganisatie, vraagt dat ook van mij als persoon om mij bewuster te worden van mijn eigen verantwoordelijkheid binnen die netwerken . Dat is best hard werken, want echt goed netwerken vraagt om continue aandacht."

Gezien jouw ervaring nu, wat kun je andere bibliotheekdirecteuren/bestuurders meegeven over dit programma?

"Ik wil andere bibliotheekbestuurders aanmoedigen om deel te nemen, want het brengt je een nieuw netwerk qua kennis en ervaring. De tweede lichting kan een vliegende start maken door de opgedane ervaring van de eerste lichting te gebruiken. Het is belangrijk om te realiseren dat het een nieuwe manier van leren betreft, waarbij je verantwoordelijkheid draagt voor je eigen inbreng. 

"In dit programma heb je een netwerkverantwoordelijkheid naar de groep toe. Wat kom je brengen en wat kom je halen? Het werkt op een andere manier. Het gaat om bewuster leren en delen en daar zit voor mij de toegevoegde waarde. Voor mij is de kern van het Lerend Netwerk dat je met elkaar continu het gemeenschappelijk belang van de bibliotheek in het oog houdt. Dat wil zeggen, als bibliotheek moet je in beweging blijven, met de tijd meegaan en je heel goed realiseren dat je dit met elkaar moet doen, niet alleen!”

"Het Lerend Netwerk past heel goed bij de richting die de bibliotheek opgaat. Het ondersteunt de transitie van de bibliotheek en draagt bij tot een netwerkorganisatie."

Denk met ons mee!

Grijp jij de kans om je eigen rol als leider te versterken, door samen te leren en te werken aan complexe strategische vraagstukken? Maak dan alvast je interesse kenbaar voor deelname aan de tweede lichting van het Lerend Netwerk (start begin 2020) via Bibliotheek Campus of info@bibliotheekcampus.nl

Wil je meer weten over dit programma? Bekijk hier de brochure (PDF), of neem contact op met Maaike Verhoeven (06 36 22 33 99).