Interview Martin Bergsma: Over kabouters met verbrande baarden

De Lonkende Leestafel ♥ Martin Bergsma, domeinspecialist jeugd & onderwijs en combinatiefunctionaris literaire vorming en mediawijsheid, verhalenverteller, Bibliotheek Wijchen. Interview door Karen Bertrams, zomer 2019.

De Lonkende Leestafel is de community die lonely cowboys uit bibliotheken samenbrengt met ondernemende initiatieven om mensen en media al lezend te verbinden. In deze interviewreeks gaan we in gesprek met avontuurlijke types.

We spreken af onder de boom. Onder bomen worden al eeuwenlang verhalen verteld. In Wijchen eindigt de zomervakantie met kampvuurvertellingen op het plein voor de bibliotheek, met doorgewinterde verhalenvertellers voor een groeiend publiek. Bergsma: "Eric Borrias en - die andere - Peter Faber zijn mijn favorieten. Bijna zonder decor of attributen houdt Borrias het publiek in zijn greep, met De brief voor de koning. En Faber is Ali Baba en de veertig motorrijders, met veertig motoren en veertig tassen vol goud. Met een elektriciteitshuisje op het podium, waarvan de deur vanzelf open gaat."

'Mannelijke Jeugdbibliothecaresse' Martin Bergsma is een verhalenverteller pur sang, kan steeds meer het verhaal loslaten en groeit met zichtbaar genoegen in deze rol. "Ik werk hier nu 20 jaar en zeven jaar geleden heb ik de versnelde PABO gedaan. Mijn dochter doet die nu ook en nog steeds is er minimale aandacht voor leesplezier. Een jaar geleden durfde ik te zeggen dat ik Verhalenverteller ben. Ik ben opgegroeid in Hattem, zat altijd in het bos, schatkaarten tekenen in een geheime ondergrondse hut die je moest verdedigen tegen andere jongens. Het is allemaal verhaal!"

"Ik zat altijd in het bos, schatkaarten tekenen in een geheime ondergrondse hut die je moest verdedigen tegen andere jongens. Het is allemaal verhaal!" 

Zelfdenktent

Terwijl we praten op deze campus-achtige plek, groeten alle voorbijgaande kinderen en ouders hun bibliothecaris: "Jij bent van Geheim Agent A.A.P.!" Bergsma: "Iedereen wil gezien worden, daar gaat het grotendeels om. Wij zijn in onze werkwijze en programmering, ons DNA, een bibliotheek van 100 talenten. Met als inspiratiebronnen de leer van pedagoog Loris Malaguzzi en de meervoudige intelligentietheorie van Gardner.

"Met het Talentenatelier bedenken we acht activiteiten, met acht kinderen van verschillende intelligentie, acht kunstenaars (illustrator, theatermaker, fotograaf en sociaal ontwerper) en acht professionals (fysiotherapeut, politieanalist, dirigent en filosoof). Zoals de 'Zelfdenktent' waarin kinderen hun dag kunnen overdenken, introspecteren en hun denkwerk toevertrouwen aan het papier, om deze daarna in een geheimenpot te stoppen. Het zijn namelijk dingen die je wel kwijt moet, maar die niemand mag lezen! De epistels gaan tijdens de kampvuurvertellingen het vuur in."

"In de 'Zelfdenktent' kunnen kinderen hun gedachten opschreven en in een geheimenpot doen. Het zijn namelijk dingen die je wel kwijt moet, maar die niemand mag lezen! De epistels gaan tijdens de kampvuurvertellingen het vuur in." 

Aan de schoentjes voor de tent zien we dat de Zelfdenktent op deze warme middag volop in bedrijf is. Zoals het in de hele bibliotheek eigenlijk gonst van energie en leesbelevingsplezier. Overal is iets te zien en te doen en dat gebeurt dan ook met goesting. "In ons zomerprogramma staat dit jaar LEGO centraal. Kinderen gaan 'Professor Bouwblokski' helpen om de geheime code te ontcijferen voordat de schurk 'L.Ego' dat doet. Deze escaperoom en de andere activiteiten zijn door het Publieksteam van de bibliotheek ontworpen."

"Als De Vliegensvlugge Verhalenverteller maak ik voor de Kinderboekenweek een raamvertelling waarmee ik kort zeven bekroonde kinderboeken introduceer. Je moet die prachtige boeken echt nadrukkelijk voor het voetlicht brengen van je publiek. Kinderen komen ze daarna gegarandeerd lezen. Het idee van De Vliegensvlugge Verhalenverteller heb ik van Petra Heimeriks van Bibliotheek Rivierenland, die in 30 minuten in een klas een aantal verhalen introduceert."

Ruimte voor rare dingen

"We hebben hier een fijne directeur, Anja Kaashoek. In Wijchen wonen doorsnee mensen; sociale en koopwoningen zijn er in een goede mix. We zijn zelfstandig en hebben één filiaal in kerkdorp Berghoven, we willen graag op onszelf blijven. Een paar jaar geleden hadden we een flinke bezuiniging van 30 procent.

"Wat me boos maakt? Dat de ruimte en vrijheid die we nodig hebben om te excelleren erg ingeperkt wordt door de noodzaak steeds projectsubsidies aan te moeten vragen. Dat noemen ze dan 'cultureel ondernemen'. Wij willen de jeugd de ongekende mogelijkheden laten zien en ervaren van wat je kan worden. Laat jongeren ook vooral dingen zelf doen en organiseren."

"Je moet die prachtige bekroonde kinderboeken echt nadrukkelijk voor het voetlicht brengen van je publiek. Kinderen komen ze daarna gegarandeerd lezen."

In de planning? "Voorleeskinderen, Nederland Leest Junior met Marloes Morshuis. En een Plastic Soup-bad: aan het begin van de maand liggen er alleen een paar zeeknuffels in. In de loop van de maand komt er steeds meer plastic uit de bibliotheek in, waardoor de knuffels verstrikt en verstikt raken. Meedenk-kinderen die vragen gaan stellen (heeft iemand nog een goeie naam?), een Kinder-collegetour helemaal door de kinderen zelf geproduceerd. En dan stiekem mijn eigen wens erin mixen door Kees Lewiszong en gitarist en zanger van Navarone Merijn van Haren vragen van kinderen te laten beantwoorden, met als toegift een klein akoestisch concert. Ze komen toch uit de buurt! 

"Ruimte voor rare dingen in de bieb is essentieel, net zoals het vertellen van verhalen. In mijn eigen lievelingsverhaal Het verhaal van Bobbel, over het meisje Bobbel dat in een bakfiets woonde en rijk wilde worden, komt dat allemaal samen. De Lonkende Leestafel wil wel in Wijchen blijven, bij een eeuwig kampvuur met 1001 verhalen. Zoals die van de kabouters met verbrande baarden…"

...Op naar Wijchen, als je dan toch zo nieuwsgierig bent!

Website van Martin Bergsma: www.meneervanwoord.nl

Ook een Lonkende Leestafel interview? Maak een afspraak met Karen Bertrams via kbertrams@probiblio.nl. 

Foto header & film: Pascal Striebel