‘Mijn advies: kleed een sterk concept als het MLP niet uit’

Interview - Bijna 20 jaar geleden (2002) startte het Makkelijk Lezen Plein (MLP) in Bibliotheek Haarlem. Conny Reijngoudt – nu directeur-bestuurder van Bibliotheek Aan den IJssel – was in die tijd werkzaam bij Probiblio en werd zeer enthousiast van het concept. Probiblio kijkt met Conny en collega Ingrid Buijs (collectiespecialist Jeugd en sinds twee jaar verantwoordelijk voor het MLP) terug op en vooruit naar de ontwikkelingen binnen het Makkelijk Lezen Plein.

Conny, hoe kijk jij terug op die 20 jaar MLP?

“Erna Houwers is de bedenkster van het Makkelijk Lezen Plein. Erna was jeugdbibliothecaris in Haarlem en had op een gegeven moment in de gaten dat er bij groepsbezoeken altijd kinderen waren die ze gewoon niet aangesloten kregen. Vanuit die waarneming is het Makkelijk Lezen Plein ontstaan. Dat werkte zo goed dat ze in Haarlem geïnvesteerd hebben in een vakvrouw voor het Makkelijk lezen Plein: Nanda Geuzebroek. Nanda was ‘chef Makkelijk Lezen Plein’ – een jeugdbibliothecaris met een opdracht! Ik las een interview met haar in Bibliotheekblad, was erg gecharmeerd van haar idee en ben in Haarlem gaan kijken. Uiteindelijk leidde dat bezoek ertoe dat Nanda gedetacheerd werd bij Probiblio en we het Makkelijk Lezen Plein zijn gaan uitrollen in Zuid-Holland.”

“De ambities werden steeds groter. Want door bemiddeling van Jos Debeij, een bekende naam in de bibliotheekwereld, kwam er een mooie subsidieregeling. Jos heeft het Makkelijk Lezen Plein geadopteerd. Hij zei: “We gaan niks nieuws bedenken, we moeten het MLP landelijk maken.”. Nanda en ik zijn toen 2 jaar als een soort geallieerden door Nederland gaan reizen en hebben overal presentaties gehouden, waarin Nanda het concept toelichtte en ik net deed alsof ik verstand had van management en dus de financiën toelichtte. We waren best een komisch duo, een leuke tijd was dat, hoor! We zijn denk ik bij alle bij POI’s en grote stads- en basisbibliotheken in heel Nederland langsgeweest.”

“De boodschap was in ieder geval: dit moet een duidelijk concept worden in jullie bibliotheek. Het initiatief viel op, iedereen zag de kansen, ook in de rest van de wereld. Nou ja, het MLP is een keer op een internationale IFLA gepresenteerd, maar het is toch vooral groot overgenomen in Nederland.”

Wat waren de uitdagingen voor het MLP?

Conny: “Er was veel draagvlak in de bibliotheeksector, tot de retail kwam… Men zei dat de frontale plaatsing in de retail het Makkelijk Lezen Plein kon vervangen. Maar het kernpunt van het MLP is dat kinderen niet door de hele bibliotheek op zoek hoeven, dat ze één plek hebben waar boeken staan die zij kunnen lezen. Het was dan wel geen ‘Berlijnse muur’ meer – zoals de boeken met ruggen genoemd werden door Erna –, maar door de retailindeling werd het in de bibliotheken toch weer een hele grote zoektocht voor kinderen met leesproblemen.”

Hoe maakte jij kennis met het Makkelijk Lezen Plein, Ingrid?

“Vanaf het moment dat ik bij Bibliotheek Aan den IJssel kwam werken, zo’n 10 jaar geleden, weet ik eigenlijk niet beter dan dat er een MLP is. Toen had je ook nog een 4you! – een MLP voor wat oudere kinderen. Ik vind wel dat het MLP een tijdje een ondergeschoven kindje is geweest en dat het in de bibliotheken niet echt bijgehouden werd. Het was er, maar er werd niet zo heel veel mee gedaan.”

En wat was de reden daarvoor, denk je?

“Er was niet meer zoveel aandacht voor. Het ontbrak in de front-office aan kennis: waar dient het MLP nou eigenlijk voor? Welke kinderen help je ermee? Ik denk dat bij mij pas een jaar of 2 geleden op een Makkelijk Lezen-studiedag het vuurtje is aangewakkerd, omdat je dan ziet dat er van alles mogelijk is en dat het zoveel kinderen kan helpen. Ik heb ook heel lang gedacht dat het alleen was voor kinderen met dyslexie.”

Er wordt vaak gezegd dat het Makkelijk Lezen Plein stigmatiserend is. Hoe gaan jullie daarmee om?

Conny: “Dat is al sinds het begin een discussie. Nanda gaf altijd als antwoord: ‘Niks doen is erger!’.  Wij lieten vooral kinderen hun verhaal vertellen! Veel bibliotheekmedewerkers die het concept omarmden, waren als ouder ervaringsdeskundige. Ook in de redactie van de website zaten allemaal ouders van kinderen met leesproblemen en ook wel vaak dyslexie. Dat betekende dat je heel veel verhalen had van kinderen die tegen problemen aanliepen en gewoon zeiden dat dit concept veel fijner was. Doordat andere kinderen er ook graag gebruik van maken, hadden ze geen idee van een stigma.”

Ingrid: “Het is inderdaad juist andersom. Het is echt een speciale service voor die kinderen! In het Makkelijk Lezen Plein help je hen door alvast een selectie te maken uit geschikte kinderboeken en deze op een heel aantrekkelijk manier neer te zetten. Het is juist super klantgericht en een feest voor die kinderen om daar te zoeken. Als je het zo brengt, klinkt het heel anders dan ‘een hoekje waar alleen kinderen met leesproblemen hun boeken mogen kiezen’.”

'Je helpt kinderen om alvast een voorselectie te maken door de boeken op een aantrekkelijke manier neer te zetten. Super klantgericht.'

Waar zijn jullie trots op?

Conny: “Ik ben vooral trots op het draagvlak wat er voor deze doelgroep gekomen is door de aandacht voor het Makkelijk lezen Plein. Het is gewoon een goed concept. Het jammere is dat we er in bibliotheekland heel goed in zijn om die concepten zo snel mogelijk een lokale variant te geven, waardoor je onderdelen die onlosmakelijk verbonden zijn met het concept kwijtraakt en je de kwaliteit niet meer kunt garanderen.”

“Het gaat bij het MLP om collectie, activiteiten én vakmanschap, en wat is het in veel bibliotheken geworden? Alleen nog collectie… Men heeft het idee dat de collectie nu zo gepresenteerd is dat de kinderen zelf hun weg wel vinden, maar dat zou alleen kans hebben als je de collectie op thema hebt staan (bijvoorbeeld fictie, non fictie, films en luisterboeken over sport bij elkaar) en dat is bijna nergens het geval. Natuurlijk zijn er vaak praktische bezwaren, zoals ruimte en frontale plaatsing, maar ik denk dat als je echt wilt, dat het wel kan.”

'Het gaat bij het MLP om collectie, activiteiten én vakmanschap.'

“Het is een kwestie van keuzes maken. In de Rijnmondregio zijn nu bijvoorbeeld 9 bibliotheken aan de slag om hun Makkelijk Lezen Plein integraal aan te pakken door de vorming van een interne werkgroep en door betrokkenheid van het MT.”

Ingrid: “Ik ben op dit moment trots dat we ons MLP flink hebben aangepakt in deze coronatijd. Alles is gesaneerd, er is nieuwe collectie aangeschaft, voorzien van de nieuwe MLP-stickers en binnenkort ga ik het front-officeteam weer op scherp zetten met veel achtergrondinformatie. Ik heb met mijn collega ook een nieuwe websitepagina ontwikkeld die als voorbeeld dient voor de landelijke MLP-blueprintpagina. Ook heb ik me aangemeld als specialist MLP bij de landelijke redactie van jeugdbibliotheek.nl.”

Kan er nog iets verbeterd worden?

Ingrid: “Luisterboeken met cd’s worden nauwelijks nog uitgeleend, omdat men geen cd-speler meer heeft. Dus is er vooral iemand nodig in de bibliotheek die de kinderen en hun ouders wijst op Superboek, Yoleo en meeleesboeken met een code waarmee je op internet kunt inloggen. Daarvoor hebben de collega’s op de vloer toch meer kennis nodig.”

Conny: “En ik zie nog een rol voor de website www.makkelijklezenplein.nl als medium wat de bibliotheken samenbindt. Het is dankzij Probiblio dat de website nog steeds in de lucht is, maar deze zou toch echt geadopteerd moeten worden door een landelijke partij, bijvoorbeeld de Koninklijke Bibliotheek. Dat zou zoveel schelen!”

“Verder is het ‘Use it or lose it’, er moet gewoon iemand de baas van het MLP zijn en dat geldt voor zowel lokaal, provinciaal als landelijk. Bij voorkeur weer met jeugdspecialisten met de opdracht om zich te specialiseren in de doelgroep en geschikte collectie. Nanda las alles wat er op het MLP in de bibliotheek stond. Zij was echt een missionaris en ontdekte dan bijvoorbeeld dat de boeken van de Boze Heks als ‘dikke boeken’ heel geschikt zijn voor oudere kinderen. Ik heb van Nanda ook geleerd dat series lezen of eerst de film kijken kinderen over een drempel helpt.”

Ingrid: “Het eerste hoofdstuk van een boek voorlezen helpt ook en Podcast en luisterboeken kunnen voor kinderen ook goede vormen zijn. Een kind echt zien en er mee in gesprek gaan – dus tijd en aandacht aan hem of haar besteden – bijvoorbeeld in de vorm van leesgesprekken, helpt kinderen met leesproblemen enorm!”

'Tijd en aandacht aan een kind met leesproblemen besteden, helpt hen verder. Ga echt met ze in gesprek.'

Wat wil je – als één van de moeders van het MLP – bibliotheken in Nederland nog meegeven, Conny?

“Het Makkelijk Lezen Plein is een goed beproefd concept. Het deugt! Kleed zo’n concept niet uit! Daarbij, het is ontwikkeld voor fysieke bibliotheken, pas het dan niet zomaar toe in de scholen. Zorg ook daar voor goed vakmanschap.”

Meer weten over het MLP?

Probiblio kan jouw bibliotheek helpen met de aanpak van het Makkelijk Lezen Plein. In zowel de provincie Noord-Holland als Zuid-Holland is voor deze ondersteuning subsidie beschikbaar.

Voor vragen en meer informatie over Makkelijk Lezen Plein, neem contact op met educatie adviseur Dia Wesseling.