STEAM voor kleintjes: tips en voorbeelden

Ben jij al bekend met de interdisciplinaire leermethode STEAM? Hierbij draait het om het ontwikkelen van een nieuwsgierige houding. Omdat zelfreflectie belangrijk is, wordt de methode meestal ingezet voor kinderen van 10 jaar en ouder. Maar STEAM is ook heel geschikt voor de jongere doelgroep! Adviseur Digitale geletterdheid Aniek van Son licht de methode toe en geeft 3 voorbeelden.

STEAM staat voor Science, Technology, Engineering, Arts en Mathematics. De methode stimuleert het combineren van verschillende vakken en gaat bijna altijd uit van een onderzoeksvraag. Het leerproces is hierbij belangrijker dan het eindproduct. STEAM staat echter voor meer dan ‘het doen van proefjes’ of ‘robots’: het gaat om kennis, vaardigheden en het ontwikkelen van een nieuwsgierige houding. Hoe verhoudt de STEAM-methode zich tot de bibliotheek en de – vaak al aanwezige – maakplaats? En hoe zet je STEAM in bij de jongere doelgroep?

STEAM, de bibliotheek en de maakplaats

Bij zowel de bibliotheek, de maakplaats en de STEAM-leermethode staan informeel leren, het delen van kennis en openheid hoog in het vaandel. Maar waar een maakplaats vrijwel altijd een fysieke plek is in de bibliotheek, is STEAM een complete methode. Het is niet zomaar een label dat je op een maakplaats of op een lessenreeks kunt plakken: het gaat om de complete houding en aanpak eromheen. De manier waarop je de STEAM-methode toepast, zegt dan ook veel over de effectiviteit ervan. 

Aan de slag!

Je bent je bewust van de houding die je aan moet nemen en weet hoe STEAM zich verhoudt tot de bibliotheek en de maakplaats. Hoe ga je er nu praktisch mee aan de slag? Er zijn veel materialen in omloop waarmee je een mooie basis kan creëren:

• De STEAM-sets van LEGO waarmee je kan bouwen en programmeren (LEGO Spike Prime, LEGO STEAM Park, LEGO WeDo). Bekijk ook onze Lab out of the Box-leskist: Bouwen en Programmeren met WeDo 2.0.
• De Challenge-kaarten van Heutink die je voorzien van uitdagende opdrachten.
• De Micro:bit, een klein micro-computertje dat je kan programmeren. Bekijk ook onze Lab out of the Box-leskist: Programmeren met de micro:bit.
• Een Green Screen in combinatie met de DoInk-app waarmee je toffe visuele effecten creeërt. Bekijk ook onze Lab out of the Box-leskist: Green Screen.
• Verschillende educatieve robots die je meenemen in de wereld van programmeren en kritisch denken (bijvoorbeeld: Bee-Bot, Dash, Ozobot, mBot). 

Neem ook eens een kijkje bij onze andere Lab out of the Box-leskisten >> 

Het mooie aan STEAM is dat je ook heel goed met de methode kan starten zonder de aanschaf van duur materiaal. Vaak kan je een (prenten)boek als uitgangspunt nemen. Perfect voor in de bibliotheek en voor de jongere doelgroep. Ik geef een paar voorbeelden.

1. Hoe kunnen we?

De eerste manier om met STEAM aan de slag te gaan is door te starten met een Hoe kunnen we-vraag. Laat kinderen hun favoriete boek uitzoeken, bijvoorbeeld Pluk van de Petteflet van Annie M.G. Schmidt. Laat ze vervolgens (of doe dit gezamenlijk) een aantal Hoe kunnen we-vragen bij het boek bedenken, bijvoorbeeld:

• Hoe kunnen we ervoor zorgen dat Langhors, het uitgerekte paard van de Majoor, niet doorzakt?
• Hoe kunnen we de Stampertjes allemaal voorzien van eten?
• Hoe kunnen we Pluks kraanwagen laten rijden?

Gebruik de vragen als onderzoeksvraag. Speculeer erop los, ga op onderzoek uit (boeken, het internet, personen) en pak er knutselmateriaal bij. Het maakt niet uit welke stappen je allemaal doorloopt, zolang je maar onderzoekt, ontdekt en ontwerpt.

2. Engineering met de wolf en de drie biggetjes

Als je eenmaal je ‘STEAM-blik’ opent, vind je in elk verhaal haakjes om met de methode aan de slag te gaan. In het kindersprookje De wolf en de drie biggetjes stuurt moeder varken haar drie zoontjes de wereld in om samen een groot en sterk huis te bouwen. Ze krijgen ruzie en bouwen ieder een huis voor zichzelf: een van stro, een van hout, en een van steen. Ga in op het huis van de biggen. Hoe kunnen zij hun huisje nog beter maken? Wanneer is een huis een goed huis? Laat de kinderen zelf een huis knutselen.

Gebruik voor deze opdracht het boek De drie biggetjes van Xavier Deneux of De drie biggetjes van Kathleen Amant.

3. Balanceren met De kat met de hoed

‘Met één been op een bal, met een boot voor in het bad, met twee dikke boeken, in plaats van één. Met een blaadje met melk in een fles op mijn teen en een vis in een kom. En nog val ik niet om!’

Voor deze opdracht gebruiken we het boek De Kat met de Hoed van Dr. Seuss. De kat met de hoed houdt van spelletjes. Hij zet het hele huis op zijn kop. Wie kan er net zoveel voorwerpen balanceren als de kat met de hoed? Laat de kinderen op één been balanceren, pak er verschillende materialen of een set blokken bij. Wie kan de hoogste toren maken? Welke dingen blijven goed op elkaar staan en welke niet?

Voel je de ideeën al opborrelen? Pak je favoriete boek erbij en begin met brainstormen. Bedenk dat er niet één perfecte manier is om de bedachte vraag of opdracht op te lossen. Laat kinderen zelf ondervinden wat werkt en wat niet. Ik wens je veel succes en vooral veel plezier met STEAM!

Meer informatie en inspiratie

• In 2019 is er in het Verenigd Koninkrijk een gids opgeleverd waarin STEAM en de bibliotheek centraal staan. Er worden ideeën verkend, ingegaan op hoe bibliotheekpersoneel STEAM-initiatieven kan ondersteunen en hoe je STEAM aan je programmering kan toevoegen. Bekijk 'STEAM up your library: a guide to energizing your offer' >>
• Op Biebtobieb vind je een pagina gewijd aan STEAM-educatie met de mogelijkheid om ideeën uit te wisselen of met andere in gesprek te gaan.
• Tijdens de Projectendag 2021 was een van de best practices de werkplaats STEAM van Bibliotheek Gouda. Klik hier voor meer informatie >>