Kijkje achter de schermen bij training mediaopvoeding voor bibliotheekmedewerkers

Hoe leer je kinderen op een verantwoorde manier om te gaan met media in het digitale tijdperk? Ouders en onderwijsprofessionals kloppen voor vragen over mediaopvoeding steeds vaker aan bij de bibliotheek. Probiblio biedt verschillende trainingen aan om bibliotheekmedewerkers hierbij te ondersteunen. Op 14 maart 2022 gaven adviseurs Digitale geletterdheid Aniek van Son en Maike van Pelt een training voor de backoffice van de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA). Ze delen de belangrijkste inzichten, ook van deelnemers zelf. "De training laat zien hoe we materialen kunnen gebruiken die we al in huis hebben."

Als we aan media denken, denken we al snel aan beeldschermen en gamen. Media zijn echter veel meer dan dat. Het gaat om alle dragers van informatie: boeken, tijdschriften, muziek, film, tv, apps, games en 'connected toys'. Om kinderen te begeleiden in het gebruik van de vele verschillende dragers van informatie, moeten media een deel van de opvoeding uitmaken. Mediaopvoeding is de term die we daarvoor gebruiken.

Als definitie gebruiken we de omschrijving van het Nederlands Jeugdinstituut: ‘dat deel van de opvoeding dat erop gericht is kinderen bewust en selectief met het media-aanbod te laten omgaan en ervoor te zorgen dat ze de inhoud van dat aanbod kritisch kunnen beschouwen en op waarde weten te schatten.'

Mediaopvoeding gaat niet vanzelf

In de wereld van nu staan we voor de uitdaging kinderen te laten lezen, kijken, luisteren en spelen. Met en zonder beeldscherm. Binnen en buiten. Uit onderzoek dat in het kader van de Media Ukkie Dagen wordt uitgevoerd, blijkt echter dat kinderen op steeds jongere leeftijd in aanraking komen met digitale media en die ook langer gebruiken. We moeten dan ook op zoek naar een geschikte balans en geschikte media die passen bij de kinderen. Dit gaat niet vanzelf.

Door aandacht te besteden aan mediaopvoeding leer je kinderen bewust, veilig en gezond om te gaan met media. Zo kunnen ze bijvoorbeeld door aandachtig met media om te gaan, nepnieuws onderscheiden van echt nieuws. En zelf respectvol informatie uitdragen.

Mediaopvoeding in jouw bibliotheek

'Hoe lang per dag is het verantwoord om mijn dochtertje te laten spelen met de tablet?' 'Welke apps zijn geschikt voor kleuters?' 'Hoe beperk ik wat mijn zoontje ziet online?' Ouders en onderwijsprofessionals hebben veel vragen over mediaopvoeding. Steeds vaker kloppen ze hiervoor aan bij de bibliotheek. Om bibliotheken hierin te ondersteunen, heeft Probiblio verschillende mediaopvoedingtrainingen ontwikkeld. Waaronder een training voor de backoffice, een training voor de frontoffice en een train-de-trainer. In deze trainingen gaan we in op de rol die je als bibliotheek kan spelen bij mediaopvoeding, welke doelgroepen je kunt bedienen, en hoe je dit vertaalt naar je dienstverlening.

Training mediaopvoeding voor de backoffice: reacties

De Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) maakte gebruik van deze ondersteuning en volgde op 14 maart 2022 de training voor de backoffice. Annelies Wielaard, programmamaker Jeugd & Jongeren bij de OBA: 'Wij willen met deze training onze medewerkers leren hoe ze op een laagdrempelige manier digitale media kunnen inzetten bij leesactiviteiten. Met als doel dat ouders ook zelf aan de slag gaan met een taalrijke digitale omgeving en verwerkingsopdrachten.'

De training focuste op het leren kennen van gemakkelijk toepasbaar materiaal en het wegnemen van angst voor het onbekende. De deelnemers waren enthousiast. Enkele reacties:

• 'Inspirerend om te proeven aan allerlei mediamaterialen en om te spelen met robotjes, stopmotion, foto's, apps. Het zijn allemaal verhalendragers, net als boeken.'
• 'Door te kijken welke digitale media er gekoppeld kunnen worden aan mijn favoriete prentenboek heb ik nieuwe ideeën gekregen voor mijn kind-ouder activiteiten.'
• 'De training laat ons zien hoe we materialen kunnen gebruiken die we al in huis hebben. Op deze manier kunnen we mensen een taalrijke omgeving bieden, zowel in de bieb als voor ouders thuis.'

Met de trainingen dragen we bij aan de bibliotheek als betrouwbare informatieplek. Door medewerkers wegwijs te maken in de wereld van mediaopvoeding, nemen we de drempel weg die bij velen merkbaar is. We geven de medewerkers meer bagage en laten zien dat het inzetten van digitale media helemaal niet moeilijk hoeft te zijn. Of zoals een deelnemer zei: 'Het inzetten van digitale media hoeft niet moeilijk te zijn, je moet alleen je blik openen.'

Een kwestie van levenslang leren

Media evolueren voortdurend. Mediaopvoeding is dus een kwestie van levenslang leren en fundamenteel voor alle leeftijdscategorieën. Ouders, maar ook professionals moeten daarbij het goede voorbeeld geven. De bibliotheek is een plek waar allerlei verschillende doelgroepen samenkomen, voor betrouwbare informatie en toegang tot een grote (media)collectie. Daarom zien wij de bibliotheek als een logische partner als het gaat om mediaopvoeding. En gaan we in 2022 door met het ontwikkelen van aanbod en content rondom mediaopvoeding. 

Meer informatie

• Klik hier voor al ons aanbod en trainingen rondom mediaopvoeding. Aankomende trainingen vind je in onze Agenda. 
• Vraag een Lab out of the Box-leskist 'Media voor kleintjes' aan voor een les in jouw bibliotheek.
• Gebruik ons inspiratiedocument voor het koppelen van prentenboeken aan digitale media-activiteiten.
• Download de illustraties van Suus van den Akker uit dit artikel en gebruik ze voor het promoten van activiteiten rondom mediaopvoeding in jouw bibliotheek!
• Meld je aan voor onze Digitale geletterdheid Special. Zo ontvang je elk kwartaal ons laatste nieuws op het gebied van mediaopvoeding in je mailbox. 

Heb je vragen? Neem dan contact op met Aniek van Son of Maike van Pelt.