Van bevlogen idee tot Zilveren Griffel

In aanloop naar de Kinderboekenweek werden eind augustus de Zilveren Griffels en Penselen bekendgemaakt. Een van de winnaars is ‘Toen het oorlog was, 1939-1945’, een informatief kinderboek (10+) dat het internationale verloop van de Tweede Wereldoorlog behandelt en allerlei facetten van de situatie in Nederland beschrijft. Probiblio’s Adviseur Collecties Maaike Landman was nauw betrokken bij de totstandkoming van dit unieke overzichtswerk. Een terugblik – en pleidooi voor het vak van collectioneur!

De Kinderboekenweek loopt van 30 september tot en met 11 oktober 2020. Probiblio maakt jaarlijks samen met bibliotheken een inhoudelijk programma, dat zowel online als offline is in te zetten. Klik hier voor meer informatie en om te bestellen voor jouw bibliotheek!

Busreis naar de Buchmesse 

Het was oktober 2016 toen het zaadje werd geplant voor mijn idee een boek te laten publiceren over de Tweede Wereldoorlog, specifiek voor kinderen in de basisschoolleeftijd. Tijdens de busreis naar de Frankfurter Buchmesse raakte ik in gesprek met Frans Meijer, oud-directeur van Bibliotheek Rotterdam. Frans vertelde me het indringende verhaal over zijn halbroertje Leo die in de Tweede Wereldoorlog was omgekomen. Martine Letterie schreef er in 2013 het kinderboek ‘Groeten van Leo’ over.

Ik vertelde Frans over het ‘probleem’ waar ik al jaren tijdens het samenstellen van boekencollecties voor bibliotheken tegenaan liep: het ontbreken van een goed informatief boek over de Tweede Wereldoorlog voor kinderen vanaf ca. 10 jaar. Terwijl het zo’n belangrijk thema is; er jaarlijks aandacht aan wordt besteed en veel kinderen informatie erover zoeken. Tijdens mijn werk als collectioneur voor bibliotheken vond ik de meest ontroerende en aangrijpende fictieboeken over de Tweede Wereldoorlog, maar slechts een handjevol informatieve boeken. Die of vertaald waren en daardoor de Nederlandse situatie niet schetsten, of sterk verouderd waren, of bedoeld waren voor oudere kinderen. 

Een ‘probleem’ waar ik als collectioneur al jarenlang tegenaan liep, was het ontbreken van een goed informatief kinderboek over de Tweede Wereldoorlog.

Frans spoorde mij aan er werk van te maken dat er een informatief boek over de Tweede Wereldoorlog voor jonge kinderen beschikbaar kwam. En een rondje langs alle medereizigers en andere vakgenoten leerde mij dat er echt behoefte was naar zo’n boek. Ik was dus niet gek!

Een kwestie van lange adem

En ja, zo’n proces had even tijd nodig: het vinden en aanprikken van de juiste mensen die mijn idee konden oppikken bleek iets van lange adem. Diverse partijen hoorden mijn verhaal aan. Vaak hoorde ik: ’Is dat er nog niet? Maar dat moet er zeker komen!’, maar van actie kwam het lang niet altijd. Het idee om zelf zo’n boek te schrijven kwam nooit in me op, ten eerste omdat ik onvoldoende kennis van het onderwerp heb, ten tweede omdat ik uit ervaring weet dat er anderen zijn die veel beter kunnen schrijven dan ik.

In mei 2018 kwam mijn eerste geluksmoment: de gerenommeerde uitgeverij Gottmer pakte mijn idee echt op. Voor de uitvoering namen zij schrijverscollectief Patsboem! educatief in de arm, dat educatief materiaal maakt voor uitgeverijen, musea, instellingen én bibliotheken. Ook vanwege hun werk voor Nationaal Comité 4 en 5 mei waren ze de aangewezen partij om zo’n boek te maken.

“Het boek is bestemd voor kinderen vanaf ca. 10 jaar, de hoogste klassen in het basisonderwijs maar ook voor de eerste klassen van het voortgezet onderwijs.  Het is precies deze doelgroep, waarvoor een goede uitgave over de Tweede Wereldoorlog in Nederland ontbreekt.” – Uitgeverij Gottmer

Niet alles zwart-wit

Vervolgens was het weer een kwestie van veel geduld. Maar dat werd in november 2019 beloond: ‘Toen het oorlog was, 1939-1945’ kwam uit! Dat was mijn tweede geluksmoment: de ontvangst van het boek waarnaar ik zo lang had uitgekeken. Ik was en ben zo blij met het resultaat! Het boek is geschreven door Annemiek de Groot, Liesbeth Rosendaal, Roos Jans en Juul Lelieveld. Irene Goede maakte de fraaie illustraties in het boek, die de soms indringende tekst verluchtigen en verduidelijken.

De tekst is in blokken verdeeld, waardoor het fijner is het tot je te nemen. De soms heftige informatie is op een goede manier uitgelegd en er staan weetjes in, die kinderen vaak erg aanspreken. Wat ik ook heel prettig vind, is dat de schrijvers benoemen dat sommige informatie te heftig is en dat kinderen dit later kunnen opzoeken. En dat sommige zaken in de oorlog niet zo zwart-wit waren. Tot slot is er ook gratis bijbehorend lesmateriaal ontwikkeld.

“Dit geschiedenisboek laat kinderen bladeren, bezinnen en inzien hoe belangrijk het is om deze verhalen te blijven vertellen.” - Juryrapport Griffels 2020

Foto: Maaike Landman met een exemplaar van het bekroonde kinderboek.

Stuiterend van geluk

Na de ontvangst van het boek heb ik nog drie dagen door Probiblio’s kantoor lopen stuiteren en iedereen in mijn omgeving met het boek om de oren geslagen! Toen kwam het derde geluksmoment: dit voorjaar werd ‘Toen het oorlog was’ genomineerd was door de Kinderjury! En niet lang daarna het vierde geluksmoment en klap op de vuurpijl, met het winnen van een Zilveren Griffel.

Ik hoop dat dit meer uitgeverijen inspireert een aanspoort om over dit onderwerp informatieve boeken te maken. En dat ze meer openstaan voor suggesties en ideeën van bibliotheekmedewerkers en collectionista’s in binnen- en buitenland. Zij weten namelijk precies weten waarnaar de jeugd op zoek is. Zo hebben we binnenkort meer relevante boeken voor kinderen op de plank staan!

Ik hoop dat dit succes zorgt dat meer uitgeverijen openstaan voor suggesties en ideeën van bibliotheekmedewerkers en collectionista’s. Zodat we binnenkort meer relevante boeken voor kinderen op de plank hebben staan!

Over collectie, collectieadvies en programmering

Probiblio heeft allerlei mogelijkheden om bibliotheken te helpen bij het samenstellen van een passende collectie. Zo kunnen we assisteren bij het vaststellen van het collectiebeleid en de vertaling daarvan naar collectieprofielen en jaarplannen. Ook kunnen we de volledige collectievorming voor de bibliotheek verzorgen. Automatisering, speciale collecties voor kleinere doelgroepen – zoals lezers van buitenlandse boeken of groteletterboeken tot het publiceren van advieslijsten. En we verzorgen collecties voor zorginstellingen. Klik hier voor meer informatie.

Lees ook: 'Maak kennis met Collectiespecialist Maaike Landman'