Virtual Reality in de Bibliotheek deel 2

Van doel naar middel naar lesbrief

Zo’n twee maanden geleden vertelden ik jullie over mijn zoektocht naar een functionele invulling voor bibliotheken van het medium virtual reality. Mijn zoektocht had me al langs vele wegen gestuurd, maar het virtuele gouden ei had ik nog niet gevonden. Ik sloot het vorige stuk af met de aankondiging dat ik stug vol zou blijven houden en daarom de masterclass ‘Virtual Reality in het Onderwijs’ van Robin de Lange ging volgen en dat we bij Probiblio een verkennende sessie rondom dit onderwerp zouden organiseren.

Inmiddels hebben beide events plaatsgevonden en lijkt het me dus tijd voor een update. Hoe staan we er als bibliotheken momenteel voor als het gaat om het functioneel inzetten van virtual reality, augmented reality of mixed reality? En vooral, wat zijn mijn persoonlijke bevindingen over het al dan niet inzetten van digital realities in de Bibliotheek?

Verkennende sessie: virtual reality in de Bibliotheek

Begin oktober organiseerden mijn collega’s Babette Egges, Edo Postma en Ron Nicolaas een Ynnovate-sessie rondom de vraag hoe Bibliotheken virtual reality zouden kunnen inzetten binnen hun dienstverlening. Bibliotheek Katwijk en Bibliotheek AanZet waren vertegenwoordigd, evenals de West-Friese Bibliotheken. Er waren bovendien enkele ‘wilde ganzen’ aanwezig: mensen die op geen enkele manier gehinderd werden door enige vorm van tunnelvisie op het gebied van bibliotheekwerk.

Na een korte voorstelronde waren we het er vrij snel over eens dat de centrale vraag waar we ons die dag over zouden buigen de volgende zou zijn:

Hoe kunnen we er voor zorgen dat virtual reality een onmisbaar onderdeel binnen de dienstverlening van de Bibliotheek wordt.

Het duurde niet heel lang voordat we een wand vol geeltjes met ideeën voor toepassingen van virtual reality hadden. Opvallend genoeg bleek het voor de aanwezige brainstormers nog steeds lastig deze ideeën concreet te plaatsen binnen de context van de Bibliotheek. Zorgwekkend of niet?

Eerste resultaten van de verkennende Ynnovate-sessie virtual reality

Uiteindelijk besloten we die dag op democratisch wijze dat uit de 175 gegenereerde ideeën de volgende twee het meest interessant voor de Bibliotheek waren:

• VR en AR ter verrijking van de verhalen die een Bibliotheek wil vertellen. Dit kunnen fictieve werken zijn, maar ook informatieve boeken, zoals reisverhalen of geschiedenisboeken.
• VR als ondersteuning van de Human Library, waar je persona's die snel in een hokje gestopt worden kan ‘lenen’ onder het mom van ‘don’t judge a book by it’s cover’ en een gesprek met hen kan voeren waardoor vooroordelen misschien weggenomen kunnen worden. Dit kan namelijk vooralsnog alleen op locatie, maar wellicht zou virtual reality dit kunnen veranderen?

Deze twee ideeën zijn tijdens de verkennende sessie kort uitgewerkt en mijn collega’s van Probiblio gaan nu bekijken of er mogelijkheden zijn om deze concepten verder door te ontwikkelen. Wordt vervolgd!

Masterclass Virtual Reality in het Onderwijs

Een maand eerder volgde ik de Masterclass Virtual Reality in het Onderwijs van Robin de Lange, oprichter van het VR Learning Lab, een onderzoekslab dat de mogelijkheden van digital realities als leermiddel onderzoekt. In mijn werkgroep zaten tien cursisten, voor het grootste gedeelte afkomstig uit het middelbaar en hoger beroepsonderwijs. Gelukkig was er ook een collega van Bibliotheek Gouda aanwezig, dus ik stond er niet helemaal alleen voor.

Door middel van een aantal presentaties bracht Robin de Lange ons op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van virtual, augmented en mixed reality. We konden als cursisten de nodige vlieguren maken op de HTC Vive en de Oculus Rift en met veel plezier ontdekte ik de de mogelijkheden van Tilt Brush en Blocks, twee prachtige ontwerp- en tekenapplicaties van Google. Er waren bovendien voldoende exemplaren van de Samsung Gear VR en een aantal 360 graden camera’s aanwezig, waarmee ook volop geëxperimenteerd werd.

Tilt Brush by Google

Op weg naar concrete ideeën

Het kennisniveau van de aanwezige cursisten verschilde nogal, wat het soms lastig maakte iets meer de diepte in te gaan. Uiteindelijk lukte het iedereen een lesidee te formuleren en werd het laatste dagdeel besteed aan het uitdenken hiervan. Dit bleek veelal een vorm van ‘leren door simulatie’, voor praktijkopleidingen een logische en waardevolle manier om virtual reality in te zetten, maar voor Bibliotheken totaal niet van toepassing. Mijn gevoel dat bij aanvang van de masterclass al een beetje onder het oppervlakte sluimerde, stak tijdens deze masterclass steeds meer de kop op:

Virtual Reality dient binnen de Bibliotheek vooral gezien te worden als middel om bezoekers 21ste eeuwse vaardig-heden aan te leren in Maakplaatsen en Coderdojo’s.

Veel ontwikkelingen op het gebied van digital realities zijn indrukwekkend maar kosten nog steeds ontzettend veel geld en dat geld is er meestal niet bij bibliotheken. Dus het is zaak de techniek op zo’n manier toe te passen dat het financieel haalbaar is en blijft. Maar misschien belangrijker nog: door het intensief gebruik van de eerder genoemde apps Tilt Brush en Blocks, in combinatie met mijn enthousiasme voor CoSpaces, kwam ik steeds meer tot de ontdekking dat hier voor mij persoonlijk ook het meeste energie uit te halen valt (wat natuurlijk niet gek is, voor een adviseur digitale geletterdheid en zelfverklaard ‘biebgeek’). Ik kwam zo tot de volgende mogelijk lesideeën, die allen onder het kopje digital storytelling geschaard zouden kunnen worden.

• Verrijk je lievelingsboek met behulp van Aurasma, een grotendeels gratis applicatie waarmee je analoge objecten eenvoudig kan verrijken met digitale content (augmented reality).
• Maak een virtuele speurtocht door jouw Bibliotheek met behulp van een Samsung Gear 360 camera en de applicatie Round.Me, een web-based platform dat je verschillende 360º foto’s aan elkaar laat koppelen.
• Vertaal een scene uit je favoriete boek naar virtual reality met behulp van CoSpaces, een platform waarmee je eenvoudig virtuele werelden bouwt, die later zijn te bekijken en besturen in virtual reality.

Digitale Geletterdheid Out-of-the-Box

Van bovenstaande drie ideeën ben ik momenteel optie drie aan het uitwerken tot lesbrief. Dit gebeurt binnen het concept van Out-of-the-Box, een pilotproject dat momenteel loopt en een samenwerking is tussen Probiblio en de Bibliotheken Groene Venen, Oostland en Krimpenerwaard.

Binnen deze pilot wordt in samenspraak en samenwerking met bovengenoemde bibliotheken een aantal lesbrieven ontwikkeld, waarmee de bibliotheken het primair onderwijs kunnen ondersteunen op het gebied van (het aanleren van) digitale geletterdheid. Het is voor de scholen een kant en klare oplossing: de Bibliotheek levert de mensen, de kennis, de inhoud en de 21ste eeuwse leermiddelen. De leskisten met verschillende onderwerpen rouleren tussen de bibliotheken, zodat zij hun scholen telkens met nieuw en up-to-date aanbod kunnen verrassen.

Op zich geen vernieuwend idee, hoor ik je denken, maar het feit dat het hele project is bedacht en uitgedacht in samenwerking met drie bibliotheken maakt dat er een sterke verbondenheid met het eindresultaat is en dat er vooral met veel enthousiasme en creativiteit gewerkt wordt. Foto: pilot leskist met Bloxels Builder.

Momenteel wordt de eerst lesbrief rondom games ontwerpen met Bloxels getest op scholen en zijn er nog twee lesbrieven in ontwikkeling. Bij een geslaagde pilot zullen we dit aantal natuurlijk uitbreiden, wellicht dus met een variant rondom een digital storytelling met behulp van VR.

Ontwikkelingen sinds het laatste stuk

Het is krap twee maanden geleden dat ik mijn vorige verkenning over virtual reality schreef, maar er zijn in die tijd ontzettend veel ontwikkelingen op het gebied van digital realities geweest. Ontwikkelingen die de resultaten van de verkennende sessie en van de masterclass virtual reality een duwtje in de goede richting zouden kunnen geven.

Wat hebben The Big Five (minus Amazon) aangekondigd?

We wisten het al een tijdje: er staat een aantal goedkopere Windows 10 mixed reality headsets op stapel. Op 17 oktober kwam de Fall Creator Update voor Windows 10 beschikbaar, wat maakt dat deze betaalbare headsets ook echt gebruikt kunnen gaan worden (mits je de juiste grafische kaart in je machine hebt zitten). Interessanter voor ons verhaal hier is de komst van Paint 3D: het welbekende tekenprogramma kan nu ook gebruikt worden om 3D content te creëren, die vervolgens gebruikt kan worden in applicaties zoals Aurasma of CoSpaces. Zien jullie de mogelijkheden al? Ik wel!

Introducing Paint 3D

Tussen neus en lippen door werd ook aangekondigd dat de Hololens vanaf december in Nederland te koop zal zijn. Dat hij zo’n 5500 euro gaat kosten, temperde het enthousiasme wel een beetje...

Maar Windows is niet de enige bedrijf dat met goedkope virtual reality headsets komt. Ook Facebook springt op die trein en kondigde onlangs de Oculus Go aan: een betaalbare, comfortabele en draadloze, all-in-one virtual reality-bril. De Go zou in de loop van 2018 voor 199 dollar beschikbaar moeten komen. Daarnaast werkt Facebook ook nog steeds aan Project Santa Cruz, een volledige revisie van de Oculus Rift, die net zoals de Go volledig onbekabeld belooft te worden en ook volgend jaar uit zou moeten komen. Foto: de Oculus Go.

In mijn eerdere stuk kwamen ARKit van Apple en ARCore, software development kits van respectievelijk Apple en Google, al ter sprake. De prachtige voorbeelden van ontwikkelaars blijven binnen druppelen. Apple lanceerde in september nog eventje de nieuwe iPhone 8, 8s en X: stuk voor stuk smartphones die zijn geoptimaliseerd voor augmented reality. De grote vraag is dan of Apple ook nog met een eigen variant op Samsung Gear VR of Google Daydream zal gaan komen?

3D content is koning

Er was dus genoeg vuurwerk te bewonderen vanuit de grote tech-giganten, maar het meest interessante nieuws lag misschien wel op het gebied van 3D content creatie. Zeker als je zoals ik lesbrieven wil ontwikkelen die gebruik maken van de applicaties Aurasma en CoSpaces, applicaties die drie-dimensionale content nodig hebben om ten volle benut te kunnen worden. Voorheen was dit een prijzige aangelegenheid, maar het wordt steeds gemakkelijker en goedkoper om aan deze 3D content te komen.

Ik noemde eerder al de komst van Paint 3D, het aloude en vertrouwde tekenprogramma binnen Windows, waarmee nu ook 3D objecten getekend kunnen worden. Deze objecten kunnen geüpload worden naar Remix 3D, een nieuw platform voor het delen van 3D creaties, gemaakt met Paint 3D en met Minecraft. Want jawel, sinds de laatste update kun je ook je bouwwerken vanuit Minecraft exporteren naar Remix 3D en van daaruit gebruiken in verschillende applicaties.

Minecraft modellen exporteren naar Remix 3D

En daar houdt het niet op, want ook Google presenteerde onlangs haar eigen tegenhanger van Remix 3D, namelijk Poly. Objecten gemaakt in Google’s virtual reality apps Tilt Brush en Blocks kunnen geüpload worden naar Poly en daar door derden (dikwijls) gratis gedownload worden en gebruikt worden in verschillende applicaties.

Deze 3D objecten konden al gebruikt worden in applicaties zoals Aurasma, maar afgelopen maand kondigde ook CoSpaces aan dat drie-dimensionale objecten van externe bronnen eenvoudig geïmporteerd kunnen worden in de virtuele werkruimte van CoSpaces (voor de nerds onder ons: het kan met .stl en .obj-bestanden).

Google Poly

Hiermee nemen de mogelijkheden van het toch al geweldige platform CoSpaces ontzettend toe, omdat je als gebruiker niet meer vast zit aan het beperkte aantal objecten binnen de applicatie zelf, maar nu kan putten uit het alsmaar groeiende aanbod van Remix 3D, Poly en bestaande communities zoals Thingiverse. En de gevorderde student maakt zijn of haar eigen 3D content gewoon lekker zelf in Paint 3D, Minecraft of ThinkerCAD. De mogelijkheden zijn eindeloos, evenals de cross-mediale toepassingen. De oprichter van CoSpaces is in ieder geval al lekker aan het experimenteren geslagen.

Hoe nu verder?

Wat zijn nu de vervolgstappen die we gaan nemen bij Probiblio. We gaan ten eerste bekijken of de ideeën die bedacht zijn tijdens de verkennende sessie levensvatbaar zijn. Daarnaast ben ik zoals aangegeven bezig met het ontwikkelen van een lesbrief rondom storytelling met behulp van CoSpaces. We gaan nog kijken of we dit in samenwerking met een aantal bibliotheken kunnen gaan doen.

Daarnaast ga ik een aantal bibliotheken die al een stapje verder zijn met virtual reality bezoeken, maar dat zal moeten wachten tot het nieuwe jaar. Eerst gaan we nog pilotkisten voor het project Out-of-the-Box de deur uit sturen. Heb je daar vragen over, stuur me dan gerust een mailtje.

Dat kan natuurlijk ook met vragen over virtual reality of om mij te attenderen op fantastische ontwikkelingen of projecten op het gebied van deze techniek. Ik hoop van je te horen via RBrok@probiblio.nl!