De maatschappelijke rol van bibliotheken in Zuid-Holland belicht

In 2019 heeft Probiblio in opdracht van de provincie Zuid-Holland weer vier themapublicaties gemaakt over maatschappelijke thema’s in relatie tot het Zuid-Hollandse bibliotheeknetwerk. Het zijn vier mooie publicaties: over geletterdheid mbo, voortijdig schoolverlaten, geletterdheid jeugd 7-12 jaar en duurzaamheid. Van de eerste publicatie is ook een handige factsheet én interactieve kaart beschikbaar.

De rapportages geven inzicht in de problematiek van de thema’s en wat het bibliotheek(net)werk hierin kan betekenen. Per publicatie bespreken we de maatschappelijke relevantie van het thema; de huidige situatie in de provincie Zuid-Holland; welke activiteiten en programmering op het gebied van het thema bibliotheken momenteel doen; welke uitdagingen ze daarbij zien en welke mogelijkheden er zijn.

Geletterdheid mbo

Het mbo is de laatste ‘halte’ voor een preventieve aanpak onder jongeren van laaggeletterdheid. Dit vanwege de leeftijd van studenten die instromen; de omvang van het mbo; het feit dat veel studenten direct na het mbo aan het werk gaan en dat een deel van de studenten een taalachterstand heeft. Belangrijk onderdeel van een aanpak is leesbevordering en vrij lezen; een instrument waar bibliotheken de ervaring, kennis en collecties voor in huis hebben.

Door recente ontwikkelingen is er nu een kans voor bibliotheken om meer samen te werken met mbo-instellingen en deze samenwerking structureel vorm te geven. Denk aan de vervolgaanpak laaggeletterdheid 2020-2024 van ‘Tel mee met Taal’, met extra aandacht voor het mbo. ‘Kunst van Lezen’ is al in 2017 een pilottraject gestart om leesbevordering te verbreden naar het mbo. Ook de kamerbrief van 3 december 2019 van de ministers Van Engelshoven en Slob, met een reactie op het advies 'Lees!' en het actieplan van de Taalunie, bieden draagvlak voor een structurele uitbouw van samenwerkingen op leesbevordering.

Recentelijk zijn in Zuid-Holland 2 pilots gestart tussen bibliotheken en mbo-instellingen. Toch vindt deze samenwerking op leesbevordering nog beperkt plaats. Daarom besteden we in het rapport ook aandacht aan het vormgeven van een structurele samenwerking tussen de bibliotheek en het mbo.

• Download de themapublicatie Geletterdheid mbo en de bijlagen 
  • Download de factsheet
  • Download de interactieve kaart
• Neem voor vragen contact op met inhoudelijke specialist Lisa Bakker

Voortijdig Schoolverlaten

Bibliotheken komen voor in een landelijk dekkend netwerk en kenmerken zich door laagdrempeligheid, goede bereikbaarheid, ervaring met informeel leren en veel informatie en ontmoetingen. Bovendien heeft de bibliotheek een maatschappelijk-educatieve opdracht. Jongeren die voortijdig school of een opleiding verlaten, dus het formeel onderwijs de rug toekeren, stappen niet vanzelfsprekend bij de bibliotheek naar binnen. Dit lijkt een gemiste kans.

Tegelijkertijd concluderen we dat bibliotheken binnen dit domein geen expert zijn en buiten de eerste cirkel van organisaties vallen die al werken met en voor vsv’ers. De doelgroep is heterogeen, de problematiek complex en vsv-begeleiding voert in een richting die buiten de competenties van de bibliotheek liggen. Maar bibliotheken kunnen wel de deur openzetten voor potentiële vsv’ers. Veel bibliotheken in Zuid-Holland organiseren al activiteiten voor jongeren, onder andere op het gebied van talentontwikkeling en van taal-en digivaardigheden. Hier zijn raakvlakken en mogelijke contactmomenten met potentiële vsv’ers.

In onze themapublicatie gaan we dieper in op vsv en de aandachtspunten en mogelijkheden voor bibliotheken.

• Download de themapublicatie Voortijdig Schoolverlaten en de bijlagen 
• Neem voor vragen contact op met basisvaardigheden@probiblio.nl.

Geletterdheid Jeugd 7-12 jaar

Aanvullend op de themapublicatie geletterdheid jeugd 0-6 jaar hebben we in 2019 ook een rapportage gemaakt over de doelgroep 7-12 jaar, met betrekking tot de geletterdheid van jonge kinderen in Zuid-Holland. Samengenomen is er nu dus een overzicht van de huidige situatie omtrent geletterdheid onder kinderen van 0-12 jaar in Zuid-Holland; de rol van bibliotheken en hun uitdagingen en mogelijkheden.

• Download de themapublicatie Geletterdheid Jeugd 7-12 jaar en de bijlagen 
• Neem voor vragen contact op met inhoudelijke specialist Dia Wesseling of Barbara van Walraven

Duurzaamheid

In deze rapportage kijkt Probiblio samen met duurzaamheidspecialist PHI-Factory vanuit 2 invalshoeken naar duurzaamheid: als onderdeel van de bedrijfsvoering en als onderdeel van de programmering van bibliotheken. Vragen waar in het onderzoek antwoorden op worden gezocht zijn onder andere: wat houdt het brede begrip duurzaamheid nu precies in en hoe gaan overheden hiermee om, hoe krijgen bibliotheken mogelijk te maken met duurzaamheid (denk aan de klimaataanpak) en wat zijn de uitdagingen, mogelijkheden en kansen voor bibliotheken? 

Uit het onderzoek blijkt dat duurzaamheid vaak nog niet is vastgelegd in het beleid van de bibliotheek met als resultaat adhoc verduurzaming als er zaken vervangen moeten worden bijvoorbeeld. De bibliotheek ziet wel een potentiële rol voor zichzelf op het gebied van programmering van het thema duurzaamheid door informatieoverdracht en publiek debat en ontmoeting. Belangrijke partners bij dit thema zijn de (lokale) overheid, POI’s (provinciale ondersteuningsinstelling) en lokale kennispartners. Verder kan er aansluiting worden gezocht bij burgerinitiatieven.

• Download de themapublicatie Duurzaamheid
• Neem voor vragen contact op met Berthy Nijhuis van Marktkennis.

Meer informatie

Wil je meer weten over de rapportages of onderwerpen? Neem contact op met Berthy Nijhuis van Marktkennis.