Hands up voor HipHop in je Bieb tweedaagse

Rotterdam, Spijkenisse en Dordrecht waren donderdag 24 en vrijdag 25 mei het toneel van de levendige en gevarieerde ‘HipHop in je Bieb’ delegatie. De speciale taskforce, drie zuiderburen en een berg andere geïnteresseerden kwamen bijeen om te sparren, spitten en inspireren. Om bibliotheken te ontwikkelen als podia voor urban everyday culture. Hierbij een uitgebreid verslag en een dikke high five! | Nicky Duin

First stop: HipHopHuis Rotterdam

Na het ontvangen van onze gasten uit België: Lise en Eline van Bibliotheek Muntpunt Brussel en Dries van Permeke in Antwerpen, en een wandeling door Rotterdam, stonden we toch zeker twintig minuten te vroeg voor de volgestickerde deur van het HipHopHuis (HHH). Een achterafstraatje vol graffiti en half vervallen huizen, of kamers, brandtrappen en treinsporen, nice.

Een gezellige Henk van Dillen doet de deur open en vertelt over het hoe en wat van dit initiatief en de locatie. “Het HipHopHuis draait om en op communities, iets waar ook bibliotheken veel mee te maken hebben, zorg dat je de mensen meekrijgt in wat je doet, vind je doelgroep.” Het HHH biedt een fysiek platform voor jongeren om zich te uiten, te sporten/dansen, muziek maken en socializen. Daarnaast willen de organisators of trainers een extra dimensie toevoegen door educatie te bieden in de vorm van uitleg maar ook een hoek met boeken. Hiphop is een breed begrip, een algemene term waar van alles onder te scharen valt, meent Henk. Het is ontstaan uit een tegencultuur en komt van de straat. “We merken dat video tegenwoordig leading is, vooral bij jongeren. Je moet ze blijven boeien en pakken, vasthouden. Alles moet snel snel en je moet flexibel meebewegen.”

We lopen door het gebouw, een danszaal met super gave vloer, kunst op de muur en een verzameling foto’s van trainers en betrokkenen. “Je moet kwaliteit bieden, wij hebben hier alleen leaders uit de scene werken, zij zijn een voorbeeld voor de jeugd. We zijn een volledige representatie van de scene en alle facetten van Hiphop.” Van Dillen raadt aan ook bij de Bibliotheek mensen aan te trekken die echt een rol spelen, dus grote namen. “Laat hen meedenken over je organisatie en het ‘urban-beleid’ bepalen, samen met de jongeren in plaats van het over te laten aan de autoriteit in de vorm van een ‘oude-grijze-man’. Zorg dat je altijd achter je programmering staat en bied kwaliteit!”

Door naar: HipHop in je smoel & Rewriters010

Hetzelfde sketchy buurtje, sterker nog, het is drie deuren verder. We bellen aan bij de voordeur maar mogen mee via de – voelt als dertig verdiepingen – hoge brandtrap, voor mensen met hoogtevrees niet aan te raden. Eenmaal boven komen we in een felgekleurd kantoor waar nog enkele sporen van graffitiartiesten en hun geheime aliassen te bespeuren zijn en een prachtig boek op tafel ligt over een dag in het leven van ‘1up’. Verder is het vooral de thuisbasis van een creatief journalistiek platform.

HIJS is opgericht in 1999 en richt zich op Hiphop, het project Rewriters stamt uit 2014 en draait om street art, beiden zijn in het leven geroepen door Dave van der Heijden. Het eerste platform is laagdrempelig en draagt het brede kader van de Hiphopcultuur uit, het biedt een opstapje voor nieuw talent. Volgens de organisatie is de stroming groter dan ooit, maar het ontbreekt jongeren aan cultuurhistorische kennis. Ze weten weinig van vorige generaties en hoe die invloed op elkaar hebben, elke vorige stroming en generatie beïnvloedt de volgende. Educatie blijkt toch een terugkerend dingetje. We moeten vooruit maar ook zeker achteruit kijken - waar komen we vandaan?

Hier ligt een rol voor de bibliotheek als kenniscentrum. Over veel kunst -en muziekstromingen zijn boeken te vinden in de Bibliotheek. Over de achtergronden van Hiphop is er vrij weinig. Vooral als je het afzet tegen de omvang van de subcultuur. Bibliotheken kunnen dit zo oppakken.

We vervolgen onze reis en lopen langs een gave piece van artiesten OX-alien en HNRX naar streetart-shop Enfant Terrible. De shopmanager is bezig met een Ministek (!) werk van Mau, ronduit geweldig, zoals de hele shop, we worden er hebberig van. En hongerig, dus we lopen (via conceptstore ‘Groos’) naar Bibliotheek Rotterdam. Er staat een HipHop in je Bieb lunch klaar waar menig mens van gaat watertanden; hamburgers, mac ’n cheese, maïskolven, kippenpoten…

HipHop in je Bieb, Bibliotheek 010 en Muziekweb

Karen Bertrams, initiatiefneemster en innovator bij Probiblio, vertelt over het concept en het ‘waarom’. Wat doen we allemaal voor gaafs in de bieb? Wat kunnen we nog meer doen voor jongeren? We moeten onze vloeren openstellen voor urban culture, waar zoveel speelse dingen met taal gebeuren. We horen over stadsdichter Derrek Otte (waarvan we ook al een gedicht tegenkwamen bij het HipHopHuis), rapper Fresku, Next Generation Speaks en een reis naar Queens. “We moeten sfeer maken, festivals bezoeken, kennisdelen en naar Amerika met z’n allen! Samen doen we eigenlijk al veel maar dat kan meer en beter”

Sander Slegtenhorst van de Bibliotheek Rotterdam is programmeur en focust met activiteiten op jongeren tussen 14 en 27 jaar. Hij geeft aan dat samenwerking met lokale partners essentieel is, en ga zoek naar sponsorships. Net zoals Henk van Dillen die ochtend (HHH) al aangaf, zijn communities volgens Sander enorm belangrijk, vind goedlopende, bestaande communities of maak ze. Hij vindt dat de Bibliotheek een facilitator is en vooral verantwoordelijk voor de communicatie, maar dat de echte kenners, de ‘leaders van de scene’ en communities het initiatief moeten dragen en uitvoeren. De bieb 010 organiseert veel voor jongeren; loopbaanworkshops, Freaky Friday middagen waarbij alles mogelijk is (denk aan: gamen met z’n vijftigen, een maakplaats vormen, muziek maken, workshops volgen, #girlboss en sociale begeleiding bieden) en verder stadse events/festivals. Alles zo laagdrempelig en informeel mogelijk.

All the way from Muziekweb (blijkt in Bibliotheek Rotterdam te zitten) kwam Tim Panman. Muziekweb is dé muziekbibliotheek met (bijna) alle muziek die in Nederland uitkomt en die je mogelijk kunt zoeken. Naast de albums en nummers staat het platform ook vol informatie en links naar relevante andere pagina’s, dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld Spotify. Je kunt er als muziekliefhebber uren je hart ophalen en doorklikken en luisteren. Muziekweb wil de muzikale kennis bij mensen opwekken en verdiepen. Tim vertelt over de geschiedenis, gestart in 1961 in de Witte de Withstraat in Rotterdam met lp’s. We zien beelden van wasrollen (was?) en een discobus. Muziekweb maakt nu per week 400 (!) albums (die ze hebben aangekocht) digitaal beschikbaar voor abonnees. Alles gaat via een scherm en een pasje, niet meer struinen tussen de cd's dus…

Voortbordurend op dit muziekplatform, maakt Gino van Weenen (AanZet, Theater Rotterdam en gezicht van HipHop in je Bieb) een reis langs zijn absolute top van artiesten. Met bij iedereen een korte uitleg en een sample van de muziek – muzikale opvoeding: 1. WuTang Clan (uiteraard), 2. RZA (Bobby Digital), 3. El-p (Run the Jewels), 4. RJD2, 5. Aesop Rock, 6. DAC voor het Nederlandse talent.

Michel Jansen komt aan het woord over het Loopbaanfestival, LoopbaanLoket, de Loopbaanlounge en Projectbureau 014. Hij was vanaf het begin van zijn carrière tourmanager en dj van Neerlands trots Gers Pardoel en nam de opgedane ervaring, kennis en zijn netwerk mee in het organiseren van loopbaanactiviteiten. Michel kwam er in zijn bezigheden achter dat er geen banenmarkt bestaat voor de culturele sector. Goed idee!

Muntpunt Brussels

Twee super gezellige, slimme en innovatieve meiden kwamen vanuit Brussel naar Rotterdam om kennis te delen. Lise Vanderpiete  en Eline van Laeken zijn programmeur en communicatiemedewerker bij Muntpunt. Zij organiseerden een fantastisch evenement getiteld ‘It’s bigger than HipHop’. Voor het event ontwikkelden ze samen met een lokale, getalenteerde vormgever coole flyers met daarop stickers die je overal kunt plakken, dubbele promotie dus! Op het festival is van alles te beleven, naast HipHop artiesten, zijn er workshops voor jong en oud, graffiti met en VR bril en met krijt (maar wat krijt zou zijn bleek een keer toch echte verf) stencil art, blingbling dingen, lekker eten, ‘urban knutselen’, chillen en dansen. Ze hebben een mobiele bieb van hout die neergezet wordt met een speciale collectie over de veelzijdigheid van HipHop; muziek, dans, kunst, koken, fotografie, fictie en non-fictie, cd’s en dvd’s.

Ook de Brusselse dames menen dat partnerschap alles is. “Zoek de verbinding op, met curatoren, programmamakers, marketing en mediamensen, jeugdhuizen en evenementen.” Zoek jong talent om mee samen te werken, raden ze aan. Bijvoorbeeld bij skateparken en dansbattles.

Bibliotheek Permeke Antwerpen

De laatste spreker van de dag is Dries Decru. Hij is verantwoordelijk voor de zogeheten ‘Urban Bieb’, wat natuurlijk al lekker klinkt. Hij komt uit het jongerenwerk en is zo ook bij dit initiatief terecht gekomen. De Bibliotheek heeft een vaste installatie met een collectie, voornamelijk geschiedenis van ‘urban’.  “Dit is niet alleen voor jongeren trouwens!” Voor de zoveelste keer komen die samenwerkingen aan bod, lokale partners en grote namen uit de scene betrekken bij je project is ‘key’. “Niet iedere jongere is met urban bezig”, geeft hij aan, “en de jongeren die er wel mee bezig zijn worden vaak als hangjongeren bestempeld. De bieb vindt dat er te weinig jongeren binnenkomen, alleen ‘hangjongeren’, maar we bieden ze toegang tot ‘hangmeubels’, games en gratis wifi, dus dat is logisch.” Eigenlijk zouden we het dus alleen maar moeten stimuleren, deze zogenaamde hangjeugd een plek bieden met schermen en koptelefoons zodat er geen overlast is. Proberen ze iets bij te brengen met de speciale urban collectie en video’s tonen/laten aanleveren van lokaal talent.

Volgens Dries is kennis het allerbelangrijkst en oprechte interesse. Wil je ervoor zorgen dat een project een succes wordt, zet dan iemand neer die met hart en ziel op dat thema inspeelt en er alles van afweet. Organiseer activiteiten die dicht bij je staan. De brug tussen de bibliotheek, poëzie en spoken word is snel geslagen. Ook tussen muziekstijlen, mix klassieke muziek en dans met Hiphop. Promoot street art als kunstvorm en zorg voor een bijpassend educatief programma. Maak de juiste connecties en zoek partners. Deze partners moeten volgens Dries wel neutraal zijn en niet exclusief, zodat er ruimte is voor afspraken met andere partijen. Vestig je aandacht niet op één label maar wees flexibel en bespeel de hele markt. “Groei moet organisch gaan – laat ze maar komen!”

Pop-up HipHop in je Bieb meubel

De dag is bijna afgelopen maar er staat nog iets bijzonders op het programma, de bekendmaking van het HipHop meubel, gemaakt door meubelmaker/ decorbouwer Ester kluitman. De theaterzaaldeuren gaan open en de meute dringt naar binnen. WOW! Een prachtig, lichtgevend meubel staat op het podium. Uitklapbaar, te vullen met van alles, HipHop in je Bieb logo’s en lichtkrant maken het compleet. En dat is nog niet alles, dit meubel is vanaf vandaag te huur via Probiblio, mail: kbertrams@probiblio.nl. 

The story continues…

De wekker gaat vroeg na een gezellige avond; eten bij Toko Trash (aanrader), een grappige editie van Frontaal in WORM en als klap op de vuurpijl een foto met het idool van de dag ‘Rembo’ (die ene van Rembo&Rembo). Een heerlijk ontbijtje en een stralende zon zorgen voor een topsfeer in het Rotterdamse. Samen met de Belgische delegatie vervolgen we onze weg…

De eerste halte vandaag is de befaamde, glazen Boekenberg in Spijkenisse. Een prachtige Bibliotheek en een hartelijk ontvangst door Olga van Reede. Met de lift (voor het verrassingseffect) gaan we bijna tot de nok van de glazen piramide waar een mooi terras is. Olga vertelt over de architectuur, gedaan door Winy Maas, welke er verscheidene prijzen mee in de wacht sleepte, en de technische fun facts. De temperatuur bijvoorbeeld, die wordt zo goed mogelijk gereguleerd door een lucht aanzuig en blaas systeem tussen de stenen in de muren. Het gebouw is zo goed als CO2-neutraal en het regenwater wordt gebruikt voor onder andere de wc’s. Verder zijn de torenhoge boekenplanken super duurzaam, namelijk gemaakt van gerecycled materiaal. Alle ramen lappen is nog een hele klus, daarvoor hangt er een soort gondel aan een rails door het hele gebouw heen! Olga vertelt dat er groepen vanuit de hele wereld langskomen om te kijken naar en leren over het gebouw, denk aan Stockholm en Ohio, en dat ze bezig is met een audiotour!

De Boekenberg heeft jaarlijks zo’n 200.000 bezoekers. Voor een stad met 80.000 inwoners is dat behoorlijk veel. De Bibliotheek organiseert talloze, gave activiteiten voor de jeugd. Olga geeft aan dat het pand zo groot is dat je het nog niet merkt al zijn er 2.000 bezoekers. We krijgen enkele events te zien die georganiseerd zijn, met interessante en actuele thema’s, soms geschaard onder SPOENK*. “Dat is de schop onder de kont van de bibliotheeksector!” We zien een video van het Techniekfestival – waar 800 kids waren, wow – programmeren, drones, ‘makey makey’, een milieuhuis, bijpassende hapjes bereiden en meer. Ook hielden ze een Minecraft festival waar 600 kinderen en jongeren op af kwamen, van beginners met papier (Papercraft) tot gevorderde bouwers.

We bewegen ons door het gebouw en ontdekken allemaal bijzonder plekken, maar ook vergaderzalen waar je ineens in een corporate ruimte binnenstapt. In het hart van het gebouw merk je niets van de bijzondere architectuur en sfeer die het gebouw ademt. De Boekenberg staat voor cultureel ondernemerschap. Er worden taalcafés georganiseerd, verkiezingsdebatten, er is een startup academy, je kunt er studeren, en… trouwen! Er worden veel evenementen georganiseerd, heel kleine maar ook enorm grote, door de eigen medewerkers maar ook door externen. Daarnaast wordt er samengewerkt met twee horecapartners, het café wordt gerund door ‘Zinnig’ en met het ‘Hof van Zoetheid’ is er een literair-culinaire samenwerking waarbij gerechtjes bij boeken en passages worden gemaakt en aangeboden.

Terwijl we genieten van de Harry Potter taartjes, gaat het over Hiphop in Spijkenisse. Is dat dé stad, of is er niets mogelijk denken we? Zijn er veel jongeren of veel vergrijzing? Hoe zet je het in de kijker? Volgens Olga is er nu geen focus op urban en moet dat groeien. “Je kan hier niet zomaar ‘iets’ met Hiphop gaan doen maar er moet goed over worden nagedacht en een doel dienen.”

Urban Polderbibliotheek

Het was een beetje te ver uit de richting om langs te rijden, dus hebben we een intermezzo met een ‘externe spreker’ uit de HipHop in je bieb taskforce. Meliza de Vries van Bibliotheek Haarlemmermeer vertelt wat zij allemaal voor elkaar krijgt met een klein budget. Vooral veel met poëzie; gedichten schrijven met afgeschreven boeken, de kaften mooi versierd en ‘collecte van het woord’ waarbij een stadsdichter van alle gecollecteerde woorden een gedicht produceerde.

Hoe dichter bij Dordt…

Wat een mooie stad is Dordrecht, knus, stiekem zijn we binnen 30 meter allemaal een beetje verliefd geworden. De Bibliotheek zit in een heel oud pand met een art nouveau-achtige poort. Binnen is het wat je verwacht dat een Bibliotheek is, traditioneel, een bekend gezicht. Boekenkasten, tapijt, het doet ouderwets aan maar het is er druk, en dat is goed. De Belgische bezoekers ‘hummen’ vol herkenning, daar zijn ook veel van deze bibliotheken. Wat een verschil in uitstraling, maar geen verschil in functie en een haast evenzo grote backoffice als de Boekenberg. Veel verschillende typen mensen lezen en leren op stoelen en in stilteruimtes terwijl we Gino van Weenen volgen door het pand. We verzamelen in de ‘Blauwe Kamer’, een veilige, mooie ruimte waarin evenementen, vergaderingen, studie-uren en andere activiteiten worden georganiseerd.

De Blauwe Kamer is een verbindende schakel binnen de stad, je kunt er samenwerken en iets organiseren. Het is voor alle doelgroepen, kinderen en jongeren, volwassenen en senioren. Melissa Prins geeft aan dat ze veel doen aan co-creatie en niet kunnen zonder (jaja) samenwerkingspartners en communities. Het werken met communities zorgt er voor dat er al een bepaald draagvlak is voor een onderwerp, je staat er niet alleen voor en vindt niet opnieuw het wiel uit. Er is behoefte aan, anders was die groep er niet en je kunt gebruik maken van de kennis en het netwerk van de experts. AanZet organiseert activiteiten gericht op vier lijnen. Gericht op taal, met een Taalcafé en een Taalpunt, gericht op digitaal met Digisterker, Klik&Tik en digitale trends, gericht op kritisch denken met onder andere debatten en Tegenlicht en ten slotte gericht op informatie met bijvoorbeeld spreekuren.

Melissa vertelt over de connectie met HipHop in je Bieb en hoe ze een samenwerking met onder andere skateshops aangaan en als kans benutten om in contact te komen met de jongere doelgroep. Ze gebruiken hun netwerk en leggen connecties met vmbo-scholen waar ze het programma laagdrempelig inzetten voor leesbevordering en taalontwikkeling. We ontmoeten twee deelnemers van Next Generation Speaks is een programma van Roots en Routes i.s.m. wat andere partijen en duurt acht weken. Het project is bedoeld voor schrijvers en spoken word artiesten, beginnend en gevorderd. De deelnemers zijn ontzettend enthousiast en de activiteit werd goed ontvangen. De begeleiding door professionele schrijvers en artiesten, waaronder Elten Kiene (Woorden Worden Zinnen), was leerzaam en er werden persoonlijke doelen gesteld. Tijdens de acht weken in de Blauwe Kamer leerden ze elkaar goed kennen en vormde de groep uiteindelijk een soort familie waar veilig en fijn met elkaar gewerkt kon worden. Het programma gaat nu door onder een andere titel.

Gekleurd Dordrecht

De volgende spreker neemt plaats voor de groep, maar het is al snel duidelijk dat dat niet helemaal zijn plek is. De plek van Sammie Schakel (Simian Switch) is op straat met een blik verf in zijn hand. Deze street art artiest is initiator van Iconoclash, een project dat lege muren van Dordrecht verfraait met kunst van graffiti artiesten uit de omgeving en de rest van het land. Hij toont foto’s van prachtige murals (geverfde muren) van zijn hand en de hand van grote namen. Het is tijd voor een tour door de stad! We doen zeven locaties aan waar Sammie in samenwerking met andere artiesten een enorm werk op de muur heeft gekregen. We kijken onze ogen uit en lopen er graag een beetje voor om.

Na een gratis Vietnamese loempia en dito gedicht van de Loempiadichter van 2016, vervolgen we onze weg naar DOOR Dordrecht. Een broedplaats en creatieve werkplek met café in de stad. Het is een inspirerende plek met ateliers en een goed gevulde evenementenkalender. We doen een koud drankje en praten nog wat na. Er werken 80 vrijwilligers bij DOOR, waaronder Jaime Quant van Next Generation Speaks en zie daar, de tuin is versierd door Sammie. Als dat geen prachtige afsluiter is van deze twee dagen… “Samenwerken is key!”