Terugblik Projectendag 2022

Sprekers: Annemarie Kraaier, Consulent Educatie 12+, Femke Hofstede, Consulent Digitale Geletterdheid 0-18 en leesconsulent Lisa Hilberts van Bibliotheek Kennemerwaard, en Geert-Jan Davelaar, adviseur Educatie bij Probiblio.

Hoe laat je vmbo’ers (diep) lezen? Bibliotheek Kennemerwaard ontwikkelde een escapespel gebaseerd op een boek, waarbij leerlingen in groepjes puzzels oplossen en punten verdienen. De pilot is een succes; “Scholen weten ons nu nog sneller te vinden.”

In 2021 ontvingen bibliotheken door het hele land subsidie in het kader van het Leesoffensief. Bibliotheek Kennemerwaard besloot de subsidie in te zetten voor het in samenwerking met een escaperoom ontwikkelen van een leesgame. Dat past namelijk goed binnen hun strategie om als bibliotheek activiteiten rond lees- en digitale geletterdheid met elkaar te verbinden voor de doelgroep vmbo.

Hoe gaat het in z’n werk?

De bibliotheek koos voor twee titels: ‘Jacht’ van Cis Meijer en ‘Escape Game’ van Maren Stoffels. Van elk exemplaar kochten ze 30 stuks, die leesconsulent Lisa Hilberts meeneemt naar de school. Daar enthousiasmeert ze leerlingen én docenten voor het (diep) lezen van het boek en het spelen van het bijbehorende spel. Na maximaal vier weken komt de klas naar de bibliotheek, waar groepjes leerlingen de (digitale) opdrachten over het gelezen verhaal in één lesuur spelen. Voor de docenten is een lesbrief beschikbaar.

Kosten en uitdagingen

Scholen kunnen het spel respectievelijk voor 50 of 150 euro per klas reserveren, afhankelijk van of er een structurele samenwerking met de bibliotheek bestaat (en er een leesconsulent als Lisa actief is). De kosten voor de bibliotheek liggen inmiddels op de 9.000 euro, die vooral is gaan zitten in de ontwikkeltijd van de spellen, die zijn afgestemd op de inhoud van het boek. Ook de logistiek en het onderhoud van de leskisten vraagt de nodige tijd en aandacht. De bibliotheek is nu op zoek naar een list om de methode van de escapegame uit te breiden en te delen met andere partners.

Sprekers: Merit van Breukelen, Projectleider Digitale Inclusie van Bibliotheek Rotterdam en Anne-Marie van der Poel, adviseur Basisvaardigheden bij Probiblio.

Niet alle inwoners van Rotterdam weten hoe ze moeten omgaan met online bankieren. De ondersteuning van banken is minder zichtbaar aanwezig, omdat er veel kantoren verdwijnen. Hoe kunnen bibliotheken deze burgers helpen en ondersteunen?

Vanuit die vraag is binnen het breed samengestelde Netwerk Digitale Inclusie 55+ Rotterdam (waarover Bibliotheek Rotterdam de regie voert) een werkgroep Ketenaanpak Online Bankieren gestart. Deelnemers zijn de Betaalvereniging Nederland, DOCK, de Alliantie Digitaal Samenleven en vijf banken.

Doelen en doelgroepen

De eerste doelstelling van de ketenaanpak is inzicht verschaffen in groepen die nu geen gebruik maken van internet of mobiel bankieren. De tweede doelstelling is achterhalen wat de juiste aanpak is voor het motiveren en activeren van de gekozen doelgroep. Doelgroepen die tijdens de Projectendag werden genoemd zijn: echtgenoten, partners van ouderen (wat gebeurt er als iemand wegvalt die de financiën regelde), nieuwkomers, en – verrassend genoeg – jongeren.

De derde doelstelling is het ontwikkelen van materiaal dat hulpverleners en bibliotheekmedewerkers kunnen gebruiken bij het motiveren van ‘offliners’ en digistarters. De deelnemende banken hebben hiervoor financiële steun toegezegd. Na de zomer starten de banken ook met inloopspreekuren en in juli geeft een grote bank een presentatie in de Bibliotheek Rotterdam.

Rol van de bibliotheek

Voor de duidelijkheid: de eerste verantwoordelijkheid ligt bij de banken. Bibliotheken hebben echter een groter bereik. De rol van de bibliotheek is volgens projectleider Merit vooral: het motiveren van burgers om met online bankieren aan de slag te gaan, onder andere door oog te hebben voor drempels en aan te sluiten op de persoonlijke leefwereld.

Succesfactor

Het project past dan ook binnen de ambitie van bibliotheken om de zelfredzaamheid en digitale vaardigheden van burgers te vergroten. Belangrijke succesfactor is de samenwerking met maatschappelijke organisaties en de bankwereld. Na de zomer starten de banken ook met inloopspreekuren en in juli geeft een grote bank een presentatie in de Bibliotheek Rotterdam.

Sprekers: Barbara Teuben, aanjager Basisvaardigheden bij Bibliotheek de Plataan en Ellie van der Meer, adviseur Basisvaardigheden bij Probiblio.

In Maassluis en omgeving leeft ongeveer één op tien gezinnen in armoede. Mensen met geldproblemen hebben vaker dan gemiddeld moeite met rekenen. Daarom besloot Bibliotheek De Plataan om mensen (financieel) zelfredzamer te maken door het aanbieden van de rekencursus ‘Slimmer omgaan met geld’. Hiermee bereikte de bibliotheek NT1’ers; een doelgroep die doorgaans voor veel bibliotheken moeilijk bereikbaar is.

Voor het werven van de cursisten organiseerde de bibliotheek een markt over geldzaken. En een gratis theatervoorstelling, waarin Eef van Opdorp (bekend van onder andere het tv-programma ‘Uitstel van executie’) aan het woord kwam.

Opbouw van de cursus

De cursus bestond uit zestien lessen van elk twee uur. Cursisten startten met lessen basisvaardigheden en rekenen; vervolgens was er aandacht voor het huishoudboekje, verzekeringen en belastingen, bankzaken, de overheid, uit de schulden raken en sparen en plannen.

Een professionele docent verzorgde de lessen en er traden ook gastsprekers op: een notaris, een bankmedewerker en een vertegenwoordiger van Humanitas. De cursus werd afgesloten met een individueel gesprek. Alle cursisten hadden meer zelfvertrouwen gekregen en gaven aan door te willen gaan met een vervolgcursus. Tijdens een slotbijeenkomst ontvingen zij een certificaat.

Opbrengsten

De cursus draagt daadwerkelijk bij aan het vergroten van zelfredzaamheid van burgers in het werkgebied van de bibliotheek. Ook is tijdens de cursus gebleken dat begrijpend lezen meer aandacht verdient bij het vergroten van rekenvaardigheden. Door een subsidie was deelname aan de eerste cursus gratis. Vanwege het maatschappelijk belang heeft Bibliotheek De Plataan opnieuw subsidie ontvangen, waarmee vier nieuwe cursussen gefinancierd worden.

Succesfactoren

Belangrijke succesfactoren zijn het optreden van gastsprekers, de doorlooptijd van de cursus (vertrouwen winnen kost tijd) en de interactie tussen deelnemers met dezelfde ervaringen.

Sprekers: Cher Hulzebos, Floorwalker bij Bibliotheek Rotterdam en Karen Bertrams, adviseur Programmering bij Probiblio. 

Jongeren horen in de bibliotheek. Dat vindt Probiblio’s adviseur Programmering Karen Bertrams, die op de Projectendag een vlammend betoog houdt over waarom wij jongeren eigenlijk de sleutel tot bibliotheken moeten geven. Bibliotheek Rotterdam werkt met ‘floorwalkers’, zoals Cher.

In 2017 startte Karen samen met een team het project HipHop in je Bieb, waarmee jongeren bereikt worden via hun favoriete artiesten. “Ze zijn graag met taal bezig, maar op hun eigen voorwaarden. Het is belangrijk om hen te betrekken bij collectie en programmering; een ‘mix & match’ van werelden. Laten we de rode loper voor hen uitrollen en óók de achterdeur openzetten.”

Hoe bereik je jongeren?

Alleen door jongeren te betrekken bereik je méér jongeren. Gebruik hun netwerk en bouw zo aan een community. ‘Budget moet geen issue zijn. Je hoeft niet alles meteen te weten en goed te doen: experimenteer, faal en behaal succes. Soms moet je buiten de lijntjes kleuren, als jij ergens in gelooft. Begin klein en zie wat werkt.’

Succesfactor van de floorwalker

Cher (zelf 27 jaar) gaf via een liveverbinding een rondleiding op de jongerenvloer van Bibliotheek Rotterdam. Sinds twee jaar heeft zij de functie van ‘floorwalker’. Dagelijks spreekt zij jongeren aan die de bibliotheek gebruiken om te studeren, of als uitvalsbasis omdat ze niet thuis willen zijn. Samen komen ze tot programmering die de jongeren wél aanspreekt, en ze stuurt jonge stagiairs aan. ‘Jongeren zijn bereid veel voor de bibliotheek te doen, maar betaal ze wel eerlijk. Neem ze serieus. De bieb heeft meer status onder jongeren dan je denkt.’

Sprekers: Charlotte Romijn, Coördinator Communicatie bij Bibliotheek Rijn en Venen en Iet Wiersma, adviseur Marketing bij Probiblio.

Hoe zet je als bibliotheek marketing en communicatie optimaal in om je (strategische) doelen te bereiken? Bibliotheek Rijn en Venen heeft hier de afgelopen jaren in geïnvesteerd, met ondersteuning van Probiblio. Coördinator communicatie Charlotte Romijn over deze succesvolle aanpak.

Bij Bibliotheek Rijn en Venen ‘bungelde’ marketing er aanvankelijk bij en kreeg alles uit het bibliotheekaanbod dezelfde aandacht. Dat zorgde voor een versnipperd beeld van de bibliotheek, bij de medewerkers én bij de doelgroep. Met een meer strategische aanpak neemt de afdeling Marketing en Communicatie meer de regie en staat het toewerken naar een gezamenlijk doel centraal.

Strategische aanpak met merkpositionering

Inmiddels ligt er een strategisch marketing plan voor de periode 2021-2025. Daarin staat de merkpositionering van de bibliotheek beschreven: wie ben je als bibliotheek en hoe draag je dat uit? De bibliotheek heeft zich ontwikkeld van een ‘house of brands’ naar een ‘branded house’. Het is belangrijk dat voor elke activiteit, of die nou onder het Taalhuis valt, het Huis van Duurzaamheid of een ander ‘label’, de bibliotheek duidelijk zichtbaar is als afzender. De bibliotheek stelt ook een specifieke doelgroep centraal, namelijk het Mosaic-segment ‘Volks en uitgesproken’. Een groep die sterk vertegenwoordigd is in de regio, maar de bibliotheek nog onvoldoende weet te vinden. Ook dit geeft richting aan de communicatie vanuit de bibliotheek.

Overige adviezen

Charlotte vertelde verder over het gebruik van het Hero, Hub, Hygiëne model (3H-model), een contenstrategie waarbij ze onderscheid maken in grotere campagnes, projectactiviteiten en reguliere activiteiten. Bekijk hiervoor het stroomschema van de bibliotheek. En over ‘nudging’ en datagedreven werken bij Bibliotheek Rijn en Venen. De afdeling Marketing en Communicatie is gegroeid van 2 naar 5 medewerkers, waarbij een medewerker fulltime bezig is met marketing.

Sprekers: Hiske Deinema, Projectmanager bij Bibliotheek Amstelland en Jolijn Faber, adviseur Onderzoek bij Probiblio. 

De voorleeshoek neemt bij Bibliotheek Amstelland een centrale plek in. Nieuw is de ‘World of Books’ in vestiging Amstelveen Stadsplein, een minibieb waar mensen kinderboeken in allerlei talen (Japans, Chinees, Spaans, etc.) kunnen achterlaten én pakken.

Hiske: ‘Het succes van ‘World of Books’ zit hem in onze diverse gemeente. Maar ook in het initiatief van onze leesclubs. Zij klopten zelf bij mij aan of er plek voor hen was om voor te lezen aan kinderen.’

Hoe gaat het in z’n werk?

De gemeente Amstelveen heeft maar liefst 138 nationaliteiten in het werkgebied. Veel daarvan hebben hun weg naar de bibliotheek gevonden in de vorm van een leesclub, maar het was lastig om hen te voorzien van leesmateriaal. Er is nu eenmaal niet in elke taal een collectie beschikbaar. Met ‘World of Books’ is dat probleem verholpen. ‘We hadden al een mooie voorleeshoek en met deze minibieb kunnen we nu ook mooie kinderboeken in allerlei talen ter beschikking stellen. Elke week komen er minstens tien boeken bij, die we van een mooie, zelfontworpen sticker voorzien.’

Voordelen

Het is voor de bibliotheek een mooi middel om anderstaligen naar de bibliotheek te krijgen. ‘Mensen voelen zich welkom ongeacht welke taal ze spreken en het vergroot leesplezier bij kinderen. Ook in het kader van de gezinsaanpak is het relevant. ‘Deze mensen hebben vaak een groot netwerk, bijvoorbeeld familie en vrienden of andere expats. Gebruik die netwerken als je iets soortgelijks wilt opzetten.’

Met Sam Doeven, Coördinator Logistiek bij Probiblio en Maaike Landman, specialist Collecties.

Bibliotheken vormen gezamenlijk een uitgebreid netwerk dat bibliotheekleden toegang geeft tot de collecties van de bibliotheken in Nederland. Om al het gevraagde materiaal snel bij de lezers te krijgen, is een efficiënte logistiek onmisbaar. De bibliotheken laten dat graag over aan de afdeling Logistiek en Collecties van Probiblio.

Elke dag brengen we IBL-materialen, (nieuwe) boeken, leeskringkoffers en andere collecties naar hun plek van bestemming. Zo zorgen we er ook voor dat bibliotheken een optimale collectie aan scholen kunnen aanbieden. Tijdens de Projectendag namen deelnemers een kijkje bij onze afdeling Logistiek en Collecties in Nieuw-Vennep. Klik hier voor meer informatie over onze dienstverlening op het gebied van logistiek, of klik hier voor meer informatie over onze dienstverlening op het gebied van collecties.