Hoe AI helpt bij bibliotheekcontent en hoe (nog) niet

De waarde en toepassing van AI

Allereerst: AI kan veel. De indrukwekkende gegenereerde video’s van Google EVO of chatbots die met toenemende psychologische diepgang tegen mensen praten, suggereren een toekomst vol vernuftigheden en een verrijking van ons menselijk kunnen. Maar hoe kom je erachter dat het echt een verrijking kan zijn, of dat het juist een verarming is?

Om AI echt betekenisvol te laten zijn, kijk je allereerst hoe je het integreert in je werkprocessen. Je stelt jezelf de vraag: waarvoor wil ik AI concreet in gaan zetten? Bijvoorbeeld voor persberichtconcepten, nieuwsbriefconcepten, samenvattingen, of contentcreatie. Schrijf het op! Zo kun je afwegen en uiteindelijk evalueren of AI voor die specifieke toepassing een waardevolle toevoeging is. Zoals we eerder al noemden: AI is een tool en geen doel.

Bij Probiblio merken we dat veel marketing- en communicatie-afdelingen van bibliotheken met AI-tools experimenteren of dat willen doen. In gesprek met Femke Bijlmer en Elma Blom, marketeers bij Bibliotheek Zuid-Kennemerland, kwamen we op de volgende toepassingsvormen.

Tekstcreatie en prompten

Sinds generatieve AI in beeld is, is het eerste waar mensen aan denken ChatGPT, van OpenAI. Om de tool echt van waarde te laten zijn, is het schrijven van een goede prompt van belang en om dat te doen is het handig om goed inzichtelijk te hebben waar je je tekst precies voor wil gebruiken. Gaat het bijvoorbeeld om een Instagram- of een LinkedIn-post, webpagina, nieuwsbriefalinea of een persbericht dat je naar journalisten wil sturen? Dit kun je verwerken in een goede prompt.

Een goede prompt kent de volgende onderdelen:

1. Je beschrijft je rol. Bijvoorbeeld: Ik ben communicatiespecialist bij de Bibliotheek Zuid-Kennemerland.
2. Beschrijf je doel, dus wat je wilt bereiken. Bijvoorbeeld: Ik wil een LinkedIn-post schrijven om een nieuwe activiteit aan te kondigen.
3. Beschrijf voor wie je het post. Bijvoorbeeld: Dit doe ik voor een doelgroep van mijn volgers op LinkedIn, met name voor (vul in: bijvoorbeeld, de gemeente, creatieve professionals, pas afgestudeerden etc.).
4. Beschrijf de context. Bijvoorbeeld: De activiteit die we promoten is bedoeld voor het verspreiden van nieuwe informatie over het Informatiepunt Digitale Overheid (vul aan).
5. Geef waar nodig een vorm mee. Bijvoorbeeld: maximaal 200 woorden, 3 alinea’s, etc.
6. Geef een stijl aan. Bijvoorbeeld: Doe dit in informele stijl, maar met oog voor (vul in).

ChatGPT genereert nu een tekst die een goed concept kan vormen voor de tekst die je wilt maken. Bedenk ook dat je je teksten voor verschillende groepen kunt personaliseren, bijvoorbeeld wanneer je verschillende nieuwsbrieven verstuurt naar verschillende doelgroepen. In de praktijk blijkt dat jouw persoonlijke check en touch belangrijk zijn voor een aansprekende tekst.

Steeds vaker zijn teksten die door AI gegenereerd zijn, ook als zodanig te herkennen, bijvoorbeeld aan de ‘em-dash’ (de lange streep: —), een overdaad aan emoji’s, opsommingen of dikgedrukte woorden. Je loopt daarmee het risico dat mensen afhaken, omdat ze deze kunstmatigheid herkennen. Kortom: neem je AI-gegenereerde tekst niet klakkeloos over en gebruik het in eerste instantie als inspiratiebron om tot een goed doordachte definitieve tekst te gebruiken.

Realiseer je tot slot: een goede prompt schrijven kost tijd. Je kunt je afvragen of je niet net zo veel tijd kwijt bent, wanneer je zelf een goede tekst schrijft. Maak altijd deze afweging, ook gezien AI-tools zoals ChatGPT een behoorlijke klimaatimpact kunnen hebben.

Data-analyse

Het analyseren van data kost veel tijd. De dashboards, tabellen en grafieken zijn soms overweldigend. Sommige AI-tools kunnen helpen, bijvoorbeeld door conclusies te trekken uit de data-analyses die je maakt.

Er zijn verschillende toepassingen die helpen met het analyseren van marketingdata. Zo kun je ChatGPT vragen om KPI’s te bedenken, waarbij je je online marketingplan voor een bepaalde campagne uploadt als bijlage van je prompt. Let in dit geval ook op de prompt die je schrijft: wat wil je precies van ChatGPT weten over je geüploade document?

Let op: het is volgens de AI Act van belang dat je privacygevoelige gegevens, zoals namen of postcodes, altijd verwijdert uit een document of anonimiseert, voordat je een document uploadt in een AI-tool als ChatGPT.

Een andere manier om data te analyseren, is door exports te downloaden uit bijvoorbeeld de Meta Business Manager. Dit is handig, bijvoorbeeld wanneer je een advertentie wil A/B-testen: wat vertellen twee campagne-exports je, wanneer je ze uploadt in ChatGPT? Ook hierover kun je gerichte vragen stellen, wanneer je de exports uploadt.

Beeldgeneratie: illustratief of schetsmatig

Beeldgeneratie met AI laat zien dat AI al gigantisch veel kan. In no time heb je beelden van mensen, ruimtes of omgevingen gegenereerd, die misschien een goede impressie geven van de sfeer die je wilt neerzetten in je uiting. Wat we vaak zien is dat dat kán werken, mits het animatief of illustratief is. Bijvoorbeeld als je een tekening wilt maken die aansluit op de promotie van de Kinderboekenweek.

Wil je echter iets origineels neerzetten? Ga dan voor een grafisch vormgever of illustrator, uiteindelijk blinkt de mens uit in empathie. Een vormgever of illustrator zal altijd rekening houden met jouw verhaal, jouw intenties, jouw doelgroepen. Wat AI dan wél weer heel goed kan, is een prachtige schets neerzetten van wat je gemaakt zou willen hebben door de vormgever.

Let op: niet alleen komt beeld van echte makers origineler en authentieker over, veel AI-tools hebben nog geen transparantie gegeven over het bronmateriaal waarmee beelden gegenereerd zijn. Het kan zijn dat veel makers, kunstenaars en fotograferen geplagieerd worden in de bronmodellen voor beeldgeneratie-tools.

Het suggereren van fotografie met een AI-tool is tot slot af te raden, omdat je het risico loopt mensen af te beelden die lijken op echte mensen. Een AI-gegenereerde foto van een jongetje kan lijken op een echt jongetje en daar kan iemand – een ouder bijvoorbeeld – bezwaar tegen hebben. Bovendien wijst de ervaring uit dat bijvoorbeeld HR-advertenties of programma-promoties die gevuld zijn met AI-afbeeldingen, niet de originaliteit van een ‘stockfoto’ kunnen overstijgen én fouten bevat (denk bijvoorbeeld aan een persoon met drie armen). Ook hier geldt: soms is een AI-gegenereerde afbeelding makkelijk als zodanig te herkennen en is het origineler om met een echte maker te werken, zoals een vaste fotograaf. Houd je het echter hier weer bij een snelle schets van wat je ongeveer in beeld zou willen hebben, ter instructie van de fotograaf, dan is dat prima.

Kanttekeningen

Het werd hierboven al genoemd: de AI Act is dit jaar van kracht. Het houdt vooral in dat je transparant bent over AI-gebruik, dat je persoonlijke en privacygevoelige gegevens actief beschermt (bijvoorbeeld wanneer je documenten uploadt) en dat je zo veel mogelijk risico’s probeert te beheersen wanneer je gebruik maakt van AI-modellen.

Transparantie houdt verder in dat je altijd aangeeft dat je AI hebt gebruikt, wanneer je content plaatst die gemaakt is met AI. Met name voor beeld is dit van belang. Door dit aan te geven draag je bij aan een beeldcultuur waarin zo min mogelijk twijfel kan bestaan over wat ‘echt en nep’ is, en kan desinformatie niet gedijen.

Wil je hier meer over weten, lees dan op de website www.digitaleoverheid.nl alles over de AI-Act en een verantwoorde toepassing van AI.