Ontmoet twee magic makers van het Dordthuis

De zolder van het monumentale pand De Gulden Os uit 1516 van bibliotheek Dordrecht is al jaren de innovatief-creatieve hub waar veel initiatieven en nieuwe richtingen zijn ontstaan en uitgewerkt die bepalend zijn voor de koers van bibliotheek AanZet en haar samenwerkingspartners in het uitgestrekte werkgebied van 12 gemeenten.
Sinds 2017 loopt het traject voor het ontwerp en de realisatie van de multifunctionele organisatie (mfo) het Dordthuis, waarin gemeente, sociale dienst, VVV/Dordrecht marketing en bibliotheek zich samen presenteren aan haar publiek. De bouw startte in 2023 en op 1 september 2026 opent het Dordthuis haar deuren. Een spannend proces voor alle partners.

Diepzeeduikers & magic makers

Jacoline is projectleider, zij creëert culturele concepten, Gabien is projectmedewerker en heeft een achtergrond in de reclame. Samen zijn ze creatieve generalisten en verbinders met visie die door hun inbeeldingsvermogen graag de stap naar realisatie in de praktijk bewerkstelligen. Jacoline tekent vaak dingen, Gabien is van de ‘Why, How, What’, de driehoek die samenhang in alles laat zien.
“Zoals tentoonstellingen, collectie en programmering die elkaar versterken; mensen komen binnen voor een van de drie dingen, maar blijven langer hangen of nemen iemand mee, wat goed is voor verblijfsduur en bezoekersaantallen. Wij twee hebben aan een woord genoeg, zijn vaak al vijf stappen verder en we pakken alles met een procesje aan.’ Het projectteam zelf, bestaande uit o.a. programmamanagers en productontwikkelaars, is door middel van zelfportretten in de vorm van door Jacoline gemaakte poppetjes die verbeelden wat elk teamlid wil, vermag en kan, voor elkaar ontsloten. Zo heb je diepzeeduikers, magic makers, community cowboys, ruimtereizigers en faciliteitenfixers.”

Kijken met de ogen van designers

“Uiteraard zijn in de voorbereiding lichten opgestoken in o.a. de bibliotheek van het Deense Århus, tijdens een conferentie waarbij vooral de professionele toewijding van het team en de bijzonder gastvrije ontvangst indruk maakten. Maar ook een busreis van Probiblio langs verschillende bibliotheken die ons in contact bracht met adviseur programmering Jasper Poortvliet die ons nu in residence ondersteunt met de beleving van de Dordrecht collectie. Samenwerken met de Deense architecten van winnend bureau Schmidt Hammer Lassen – ja die van Århus – en talloze creatieve bureaus voor andere elementen van onze dienstverlening, zorgen ervoor dat we steeds weer met andere ogen kunnen kijken naar hoe we iets kunnen benaderen.”
“En er zijn contacten met partners als Dordrechts Museum, op het gebied van kunst. Doel en ambities worden hoog gehouden, je kunt het maar een keer goed doen! We kunnen ons trouwens ook helemaal verliezen in een detail, zoals de keuze voor een bepaalde zeester. We zijn drammerig en positief. Het Deense architectenbureau vindt ons wel de wildste bibliotheek-opdracht ever!”

Beleving Dordthuis als een thuis

“We vinden de beleving van ons publiek straks in hun nieuwe THUIS het DordTHUIS van eminent belang; er is een ziel, je ruikt koekjes, er zijn bloemen, je bent welkom en gezien. Bij binnenkomst word je op de begane grond op het info- en adviesplein (werktitel) gastvrij ontvangen en verwezen naar de juiste partner en plek in het gebouw voor jouw vraag, wens, behoefte, probleem. De bibliotheek neemt daarbij op alle drie de openbare verdiepingen de meest zichtbare plek in op verschillende organische manieren, met eigen en gedeelde ruimtes. Per zone heeft een klein projectteam eigenaarschap. Dat mensen gaan ontbubbelen is een belangrijke bijwerking van het ontwerp. De sociale dienst is ver met hun concept voor gastvrijheid, er is al 75% minder agressie door andere manieren van klantbenadering. De gemeente gaat dat overnemen, er komen juist geen balies maar tien gespreksplekken die buiten de dienstverleningsuren kunnen worden gebruikt door de bezoekers.”

Open ended play

“Jeugd van 0-14 is welkom in ‘Wijde Wereld’ op de begane grond, waarin ze zich thuis zullen voelen en geprikkeld worden om verder te gaan kijken naar zee, strand, bos en bergen. Werelden waarin met actieve elementen zoals verrekijkers en beweegvloeren, verlichting, kunst en signing de fantasie vanzelf ‘aan’ gaat. Open ended play, waarbij niet wordt voorgeschreven maar je zelf je verbeelding gebruikt. Theatrale effecten bereiken we met verkleedkleren, sensorische regenmakers, grote spiegels. Er is een mini-maakplaats, een familiekamer voor voeding en verschoning. Alles moet kloppen, de materialen zijn gestileerd, Deens, natuurlijk.”
“De laag na het interieur, die van het concept en de beleving moet bij elke volgende laag iets tofs brengen. Er zijn verschillende lijnen zoals de natuurlijn, de beweeglijn (kruipen, sorteren, bouwen, klimmen), de taallijn (spelen met letters, woorden, verhalen, boeken). Voor de laatste haalden we inspiratie uit de bibliotheek in Kopenhagen, met hulp van Google Translate😉 (Bekijk: De kinderverdieping LEZEN). Onze Kinderraad denkt mee, zij doen wensen en geven suggesties, wij kijken naar financiële en technische haalbaarheid en of het past bij al het andere op die vloer en in het gebouw.”

Boekenkast in kast in kast

“De boeken als statisch decor met rijen ruggen zijn verleden tijd. Het moet op kastniveau aantrekkelijk, verrassend en aanpasbaar zijn. Op plankniveau vind je series als theaterlezen, boekensteunen met visuals, geïnspireerd op museale plekken. Samen met adviseur Jasper Poortvliet schakelden we, binnen het project Beleving Collectie, een tentoonstellingsontwerper in.”
Jasper vertelt: ‘In dit project geven we bibliotheken de ruimte om nieuwe samenwerkingen te verkennen en te starten rondom vernieuwende vormen van collectiebeleving. Juist in die samenwerking kunnen prachtige, nieuwe dingen ontstaan.”
“Met designbureau Trapped in Suburbia – normaal gesproken vooral actief in de museumwereld – werken we aan een kast-in-kastconcept voor de Dordtcollectie. De rustige kastkleuren voor de andere collecties geven ondersteuning aan de ontsluiting van de inhoud. Programmamanager Collectie en Third Place Lonneke van der Ark ontwierp een nieuwe, beter vindbare thema indeling bij het SISO-systeem voor plaatsing van non-fictie, in hoefijzer-vorm. Bij ‘flora en fauna’ kan je straks bijvoorbeeld ook objecten lenen van de tuindersvereniging.”

Stadswinkel wordt studie-werkplek & andersom

“Op de eerste verdieping is de Stadswinkel die buiten de dienstverleningsuren verandert in multi inzetbare ruimtes zoals studie-werkplekkenplekken. Daar vind je ook de jongerenvloer. Er zijn studio’s voor foto/film/geluid, een grote manga collectie en tribe kasten; dubbele manshoge kasten die je kan open klappen. Ze zijn zo ontworpen dat je in de kast bijvoorbeeld een tentoonstelling kan maken over een onderwerp dat voor jou belangrijk is. Dromen die misschien ook werkelijkheid worden zijn boekbare Do It Yourself studio’s zoals in Bergen, Noorwegen. En voor de Maakplaats willen we ook een repro afdeling waar je bijvoorbeeld kan zeefdrukken, waar een tekstplotter is en naaimachines om kringloopkleding te customizen.”
“Passieve programmering kom je overal tegen, in de vorm van spellen die er liggen, maar ook bijzondere pop-up tentoonstellingen. Alles in lijn met ons productiehuis, dat ook een programmalijn wordt en dat verantwoordelijk is voor het maken van tentoonstellingen, podcasts, zines. Overal worden bordjes bij geplaatst om context te geven; waar kijk je naar? Programmering wordt ook doorgetrokken naar partnerlocaties. Zo hebben we de voorleespool als ‘proeftuin’ getest op twee locaties, waaronder het gemeentehuis tijdens de Kinderboekenweek. Dit was een groot succes en smaakt naar meer, zoals het idee om ook medewerkers van de partners hierbij te betrekken.”
Het projectteam concept en inrichting blijft na opening in de zomer van 2026 nog een jaar bestaan. “Het is kneiterhard werken met te weinig uren maar we vinden het superspannend of het gaat werken zoals we het hebben bedacht. Dordtenaars zijn kritisch en betrokken bij hun Dordthuis, dat veel teweeg gaat brengen. Kinderen die de kans krijgen om met de ontwerptekeningen mee te kijken en het gebouw zien groeien weten al ’ik ga daar straks spelen!’ De jeugd heeft de toekomst en het laatste woord.”

Lees- & museumtip!

Heel inspirerend vinden we de publicatie ‘De narratieve ruimte’. Over de kunst van het tentoonstellen’ van Herman Kossman, Suzanne Mulder, Frank den Oudsten. Echt onze leestip voor bibliotheken!
Museumtip: Natuurmuseum Brabant in Tilburg inspireerde ons met hun projecties en beweegvloer.
Verder praten met Gabien of Jacoline kan altijd!

De Lonkende Leestafel is de community van ondernemende bibliotheekprofessionals. In deze interviewreeks gaan we in gesprek met avontuurlijke types.