Terugblik: Verdiepingsbijeenkomst Blik op Basisvaardigheden 

De bijeenkomst stond in het teken van de toekomst van het domein basisvaardigheden. Hoe zien bibliotheken hun rol de komende jaren? Welke kennis en middelen zijn nodig om inwoners verder te helpen – zowel nu als in de toekomst? Door kennis te delen, van Europese ontwikkelingen tot lokale initiatieven, werd onze blik verbreed en ontstonden nieuwe perspectieven. 

Blik op Basisvaardigheden in Europa

Keynote spreker Klaas Gommers (VOB) vertelde over het Europese onderzoek waarbij hij betrokken is. Daarbij focuste hij op de verschillende rollen van de bibliotheek in de EU en de strategie op basisvaardigheden vanuit Europees perspectief, en deelde hij een aantal interessante voorbeelden.  

Zo hebben we geleerd dat er 67 duizend openbare bibliotheken zijn in de EU met ruim 500 miljoen bezoekers per jaar, waarvan 60% vrije toegang biedt voor alle inwoners. In de landen met een gratis lidmaatschap zien we dat de drempel voor een bibliotheekbezoek gemiddeld lager ligt dan in de landen met een betaald lidmaatschap.  

Europese bibliotheken krijgen steeds meer nieuwe taken en uitdagingen waarop hun focus ligt, zoals bijvoorbeeld de relatie tussen AI en cultuur (Luxemburg), weerbaarheid in tijden van crisis en oorlog (Finland, Oekraïne) of omgaan met desinformatie (Ierland). Als het over basisvaardigheden van de toekomst gaat, wordt de rol van bibliotheken nog onvoldoende gezien en gewaardeerd. Ook leerden we dat Nederland één van de weinige landen is met de inzet van vrijwilligers. 

Panelgesprek VOB, Expertisepunt Basisvaardigheden en Bibliotheek Den Haag

Na de presentatie over de EU werd op de situatie in Nederland ingezoomd tijdens het panelgesprek. Naast Klaas Gommers, schoven Haas de Groot (Expertisepunt Basisvaardigheden / Stichting Lezen en Schrijven) en Nanine Kleijn (Bibliotheek Den Haag) aan voor het gesprek.  

Eind 2024 is het nieuwe PIAAC-rapport gepubliceerd, waarin nieuwe cijfers staan over de basisvaardigheden van Europeanen. Het dashboard Basisvaardigheden in Zicht wordt half oktober vernieuwd op basis van de lokale doorvertaling van deze cijfers. Nanine van Bibliotheek Den Haag lichte toe dat het heel belangrijk is om het bibliotheekaanbod per wijk aan te passen. Daarvoor kunnen de wijkscans van Probiblio helpen, omdat die op wijkniveau opgesteld zijn en concrete inzichten bieden in de doelgroepen.  

Workshop creatief denken

Cindy Olaria (Huis van Verbeelding) zorgde ervoor dat de deelnemers op een innovatieve manier ideeën uitwisselden. Tijdens de workshop gingen deelnemers aan de slag met de vraag “Hoe zorgen we ervoor dat verschillende afdelingen in de bibliotheek meer gaan samenwerken?”. Ook wierpen de deelnemers een blik op hun eigen aanbod vanuit een nieuw perspectief. Door het middel van verschillende denktechnieken werden nieuwe opties in kaart gebracht. 

Verdiepende gesprekken over de toekomst

Tijdens dit onderdeel werden deelnemers uitgedaagd om te reflecteren op de toekomst van het domein basisvaardigheden. Dit deden ze onder leiding van onze adviseurs onderzoek: Jolijn Faber en Eva Bruinsma. 

We gingen met elkaar in gesprek over de ontwikkelingen van de bibliotheek en wat er over 20 jaar veranderd moet zijn basisvaardigheden stevig neer te zetten. Een aantal onderwerpen die voorbijkwamen: meer aandacht voor basisvaardigheden in beleid, deskundigheidsbevordering en stabiliteit.