Good practice: Keti Koti bij Bibliotheek aan den IJssel 

Keti Koti is een jaarlijkse herdenking en viering van de afschaffing van de slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen op 1 juli 1863. Sinds 2023 organiseert Bibliotheek aan den IJssel de herdenking en viering van Keti Koti in samenwerking met Capellenaren uit de Surinaamse community en deskundigen uit het hele land In 2023 hebben we voor het eerst een Keti Koti-dag georganiseerd. ‘We hebben dat toen gevierd op 8 juli, en dat was eigenlijk te laat. Dat was echt een leerpunt. 1 juli is de nationale herdenking en viering afschaffing slavernij, juist vóór die datum is het goed om elders te herdenken/vieren. In juni worden vaak al lezingen, workshops of herdenkingsmomenten georganiseerd, merkten we.”

Hoe hebben jullie Keti Koti georganiseerd?

Cindy: “We hebben contact opgenomen met een aantal mensen die in Capelle wonen en van Surinaamse of Antilliaanse afkomst zijn. Toen bleek dat er op allerlei plekken al werd nagedacht over vieringen. Zo wilde de gemeente er wat mee doen en in een aantal wijkcentra werden activiteiten gepland. Het is toen niet gelukt om dat allemaal met elkaar in lijn te brengen, maar daar hebben we ons niet door laten tegenhouden. We hebben de viering in de bibliotheek dat jaar uiteindelijk zonder extra subsidie georganiseerd.”

“In 2023 hadden we twee activiteiten geprogrammeerd. Een Keti Koti-dag met meerdere activiteiten op zaterdag 8 juli en een lezing met de schrijfster van het toen net verschenen boek Keti Koti, Janice Deul in de week ervoor. De dialoogtafel werd door een prominente inwoner van Capelle, uit de Surinaamse community, geleid. Zij heeft stellingen bedacht en zelf deelnemers uitgenodigd en meegenomen. Verder was er een workshop Angisa vouwen, een kinderactiviteit, en een Heri Heri maaltijd met drankjes. En we hadden de Black barbies expo net geopend in de bibliotheek. Een interview in het AD heeft de viering nog eens onder de aandacht gebracht. In totaal hebben we toen ruim 75 bezoekers getrokken.”

Wat hebben jullie in 2024 (anders) gedaan?

Cindy: “We begonnen al in februari met het organiseren omdat we het groot wilden aanpakken. We hebben contact gezocht met Natacha Harlequin, die deelgenomen heeft aan het programma “Sporen van Slavernij”, waarin ze op zoek ging naar haar voorouders.  We hebben haar gevraagd met wie ze in gesprek zou willen gaan over Keti Koti en zij noemde Cynthia Mcleod, een Surinaamse schrijfster (bekend van ‘Hoe duur was de suiker’). Zij is gespecialiseerd in oral history en het slavernijverleden in Suriname. Ik heb haar gemaild, en toevallig zou Cynthia rond die tijd in Nederland zijn en wilde ze graag in gesprek met Natacha. Natacha noemde ook Valika Smeulders, hoofd geschiedenis van het Rijksmuseum en gespecialiseerd in cultureel erfgoed, diversiteit en het koloniale verleden. Haar hebben we ook uitgenodigd en ook zij reageerde positief. Valika was ook bereid om een collectie samen te stellen voor de bibliotheek als gastcollectioneur. Qua inhoud heeft Natacha de vrije hand gehad in het vormgeven van de avond. Vooraf hebben samen met haar de inhoud van het gesprek besproken.”

“We hadden 140 plekken en die zaten binnen de kortste keren vol. We moesten werken met een wachtlijst. In 2024 hebben we wel een subsidie ontvangen van de gemeente Capelle, omdat de gemeente het initiatief van de Bibliotheek zeer waardeerde. De burgemeester heeft de avond geopend. Voor de gastcollectie heeft de bibliotheek een apart budget gereserveerd. Bovendien organiseerde de collectioneur leesclubs, in de week voorafgaand aan de viering.

Naast de avond “Keti Koti, herdenken of vieren” organiseerden we in 2024 ook weer een dialoogtafel waar mensen in gesprek met elkaar konden gaan over bijvoorbeeld de vraag: deel een ervaring waarbij het gelukt is om je uit te spreken tegen discriminatie en welke emoties maakte dat bij je los? Deze en de andere stellingen komen van de website van de Keti Koti Tafel.”

En hoe ziet de viering er in 2025 uit?

Susanne: “De lat ligt hoog. We zijn van plan om de Keti Koti Tafel te vragen om een tafel te organiseren in Capelle. Dit is een professionele organisatie die zorgt voor een volledig programma inclusief de aankleding van de tafel, de maaltijd en zelfs voor een Klaagliedkoor. De bezoekers krijgen ook een boekje mee met informatie over Keti Koti. Heel zorgvuldig en ze denken echt mee over de organisatie en financiële haalbaarheid voor de bibliotheek. De naam Keti Koti Tafel helpt hopelijk ook bij het bereiken van een diverser publiek. Daarop gaan we inzetten bij de promotie van onze activiteiten. We willen bijvoorbeeld met een schaafijskar de staat op, en mensen persoonlijk uitnodigen.

Tijdens de viering gaan we ook aan de slag met haardracht en wat dat kan betekenen voor iemands identiteit vandaag de dag. Voor kinderen organiseren we een Anansi de spinvoorstelling. En een workshop Alakondre kralenketting maken. Er komt expositie ism bewoners uit de wijk waar waarin prachtige Afro-Surinaamse en Antilliaanse klederdracht wordt tentoongesteld. Bezoekers kunnen jurken, kotomisi’s en bijpassende angisa’s (hoofddoeken) van dichtbij bewonderen en meer leren over de verhalen, tradities en symboliek achter deze kledingstukken. Ook gaan we opnieuw collectie aanschaffen en op een mooie manier presenteren. De leesclubs worden ook dit jaar georganiseerd. Deze programmering is tot stand gekomen samen met bewoners. Dat zijn mensen die we nog kennen van de afgelopen jaren en we willen ook graag jongeren gaan betrekken.”

Wil jij ook een Keti Koti viering organiseren bij jou in de bibliotheek? Neem de tips van deze programmamakers ter harte en neem contact met hen op.

De foto’s bij dit artikel zijn gemaakt door Dennis Wisse