Lesmateriaal informatievaardigheden en mediawijsheid voor vo: 4 aanbieders

Het soms lastig om leuke lessen te vinden die leerdoelen op het gebied van mediawijsheid of informatievaardigheden behandelen. Er zijn veel verschillende aanbieders van lesmateriaal over deze thema’s. Vaak is er ook een link met digitaal burgerschap. In dit artikel licht ik een viertal aanbieders uit om meer overzicht te geven. Er zijn namelijk veel smaken: verschillende onderwerpen, gratis of betaald, online leeromgevingen of juist fysieke lessen, lengte van de les etc.

Let op: wij geven geen oordeel over het materiaal. Dit is puur een overzicht van een aantal aanbieders waar jij uit kan kiezen en zelf beoordelen wat het beste past bij jouw situatie.  

Ga aan de slag vanuit een goede basis

Wanneer je aan de slag gaat met informatievaardigheden en mediawijsheid doe dit dan vanuit een goede basis en maak een plan. Probeer geen losse lessen aan te bieden, maar maak met de school afspraken over wat het gewenste resultaat is. Ook kun jij misschien lessen geven of deze aandragen bij docenten die het kunnen integreren in hun programma. Een les over bijvoorbeeld de filterbubbel maakt leerlingen nog niet mediawijs, daar is structurele aanpak voor nodig die samen met de school is opgezet. 

Aanbieder 1: Beeld en geluid

Het Nederlandse Instituut voor Beeld en Geluid heeft over verschillende onderwerpen gratis lesmateriaal beschikbaar. Waaronder een lespakket over desinformatie dat gemaakt is in samenwerking met de KB. Download het lespakket over desinformatie. Op beeldengeluidopschool.nl vind je ook links naar hun lesson-up kanaal en lesvideo’s. Bij lesson-up is er bijvoorbeeld ook een quiz voor docenten om te zien hoe mediawijs zij zelf zijn.  

Wat: Instituut voor Beeld en geluid
Voor wie: voortgezet onderwijs
Onderwerp: desinformatie
Les duur: 3 modules 
Kosten: gratis
Link naar lesmateriaal: Download het lespakket.
Lesson-up: Lessen van kanaal Beeld en Geluid op school – LessonUp 

Aanbieder 2: Nieuws in de klas

Als het media-educatieprogramma van NDP Nieuwsmedia streeft Nieuws in de klas ernaar om jongeren vertrouwd te maken met de onschatbare waarde van hoogwaardige onafhankelijke kwaliteitsjournalistiek. Nieuws in de klas biedt de mogelijkheid om zowel gedrukte als online nieuwstitels te bestellen voor gebruik in de klas. Met deze dienst krijgen docenten toegang tot een breed scala aan actuele nieuwsbronnen die speciaal zijn geselecteerd voor educatieve doeleinden. Dit is een mooie kans voor bijvoorbeeld docenten Maatschappijleer, Economie en Geschiedenis om de actualiteit te gebruiken in hun lessen. 

Wat: aanbieder van kranten en tijdschriften in de klas en ze hebben ook lesmateriaal
Voor wie: het voortgezet onderwijs, het mbo, beroeps- en volwasseneneducatie en NT2
Onderwerpen: nieuws uit (digitale) kranten
Kosten: abonnement is 2 weken gratis
Link naar de site/lesmateriaal: Kosteloze nieuwsmedia voor het onderwijs – Nieuws in de klas

Aanbieder 3: TMI

TMI (Too Much Information) is een bedrijf dat lesmateriaal maakt over digitale geletterdheid. Home (tmi.one). Ze hebben een e-learning omgeving waarin lessen kunnen worden gevolgd. Dit zijn lessen als: filterbubbel, Influencer reclame en online shaming. TMI biedt ook diensten aan om een trainer in te huren die de les kan geven op school. Misschien past TMI ook wel in jouw programmering in de bibliotheek bijvoorbeeld rond de week van de veiligheid, respect, liefde, mediawijsheid of geld.  

Wat: TMI
Voor wie: voortgezet onderwijs
Onderwerpen: Digitale geletterdheid. Van online haat tot money muling
Les duur: ongeveer 3 uur per workshop
Kosten: 134 euro voor het zelf doen en 469 euro als er een docent bij is *
Link naar website: Ga naar de homepagina van TMI 

*prijzen van de website TMI op 20 juni 2023. 

Aanbieder 4: SMILES

SMILES is een mediawijsheidsproject dat jongeren helpt om weerbaarder te worden tegen desinformatie. Samen met scholen, bibliotheken, organisaties voor mediawijsheid en onderzoeksinstituten in Nederland, Spanje en België is er lesmateriaal ontwikkeld dat bijdraagt aan een veiliger en verantwoordelijker gebruik van digitale technologie onder jongeren. Er is een digitale toolkit beschikbaar met een lessenpakket en een handboek voor trainers. 

Wat: SMILES
Voor wie: leerlingen tussen 12 en 15 jaar
Onderwerpen: Mediawijsheid, digitale geletterdheid en desinformatie
Les duur: 5 modules van 40-60 min
Kosten: gratis
Links naar de site/lesmateriaal: SMILES | Young people fighting disinformation (platoniq.net) en Digitale Toolkit – Groepen van participatieve processen – SMILES | Young people fighting disinformation (platoniq.net) 

Handige routekaart voor lesmateriaal over desinformatie

Op de Retina routekaart kun je zoeken naar lesmateriaal over desinformatie op onderwerpen locatie, doelgroep en soort informatie. 

Meer inspiratie nodig?  

• Het AI kookboek: Kookboek What the Future Wants – Data Detox Dit is een bundeling van groepsactiviteiten om kunstmatige intelligentie bij jeugd (vanaf bovenbouw po) en volwassenen te introduceren en vooral te bespreken om de persoonlijke betekenis ervan te ervaren.
• Het Digitale Leger spel (vo): Kruip in de huid van een trol waar je onzin verspreidt. Via Pointer.
• Is dat echt zo? (vo): Met lestips en video’s. Van Netwerk Mediawijsheid.
• Filterbubbel: Vanaf december 2023 kun je ook aan de slag met de materialen voor het vmbo en praktijkonderwijs van Filterbubbel. Er zal een gedeelte gratis aanbod zijn en een gedeelte betaald. 
• Schoolblocks: Dit is een aanbieder op de 4 grote thema’s binnen digitale geletterdheid (ICT basisvaardigheden, Computational thinking, Mediawijsheid en Informatievaardigheden) en zelf voegen ze hier nog Design aan toe. Zij werken met complete leerlijnen voor zowel vmbo als havo/vwo. Dit is wel een pakket waarvoor betaald moet worden.
• Nog veel meer aanbieders: Wil je nog veel meer tips voor lesmateriaal ins kort staat op de website van Mediawijsheid ook een overzicht van aanbieder voor verschillende niveaus (kinderopvang po, vo, mbo, vso/ praktijkonderwijs en hbo). Ook kan je zoeken naar lesmateriaal op thema.

Wat is jouw lesmateriaal tip?

Wat gebruik jij voor lesmateriaal voor het overbrengen van digitale geletterdheid? Staat jouw favoriet hier al tussen of is er nog een prachtig pakket dat wij zeker ook moet kennen? Laat je mening achter bij de opmerkingen. Wil je aan de slag op een vo school met Digitale geletterdheid of met ons sparren over lesmateriaal? Neem contact met ons op! ldruiter@probiblio.nl en mvpelt@probiblio.nl.