Meertalige kinderen? Begin met een boek zónder tekst!

Van september 2024 tot mei 2025 heb ik als trainee vanuit Probiblio gewerkt bij BplusC. Daar kreeg ik de opdracht om een plan op te zetten voor het verbeteren van de leesvaardigheid van meertalige kinderen in Leiden. Het was een ontzettend leuke en leerzame tijd voor mij. Als taalfanaat vond ik het interessant om in de theorie achter meertaligheid te duiken: hoe werkt het nou eigenlijk, wat zijn de voordelen van meertaligheid, en hoe bevorder je de leesvaardigheid van meertalige kinderen? Als jij daar ook benieuwd naar bent, kan het dossier over meertaligheid van Probiblio je misschien op weg helpen.

Visie en beleid

Na het lezen van onderzoeken, het bekijken van eerdere meertaligheidsprojecten, het interviewen van medewerkers en het doen van een omgevingsanalyse, kon ik concluderen dat er een gegronde visie en een beleid op meertaligheid moest komen. Die heb ik aan het eind van mijn opdracht aangeleverd, samen met een aanbeveling.

Ik raad het sterk aan om als organisatie gezamenlijk na te denken over een persoonlijke visie die past bij jullie bibliotheek. De adviseurs van Probiblio kunnen jullie daarbij helpen. Omdat ik het ook erg goed begrijp dat jullie nú aan de slag willen met meertaligheid, deel ik graag de – in mijn optiek – meest toegankelijks en praktische tip die ik kan geven: tekstloze prentenboeken!

Tekstloos?

Iedere bieb heeft ze in huis: prentenboeken zonder tekst. Denk aan De gele ballon van Charlotte Dematons, of Waar is de taart van Thé Tjong-Khing. In deze boeken vertellen de illustraties het verhaal. Dat betekent dat er niet één verhaal is dat voorgelezen kan worden, en dat je zelfs niet hoeft te kunnen lezen om het verhaal te vertellen! Ze zijn daarom ook heel geschikt voor meertalige opvoeders: omdat het niet uitmaakt in welke taal je voorleest, kun je dus ook je thuistaal gebruiken. En het voorlezen in de thuistaal is ontzettend belangrijk voor de taalontwikkeling van een (meertalig) kind. Dat kan niet vaak genoeg benadrukt worden! Ik heb veel verhalen gehoord over ouders die tot tranen toe geroerd waren toen ze ontdekten dat ze dus wél mochten voorlezen in de taal van hun hart, en dat dat zelfs heel goed is.

Daarnaast is voorlezen niet in alle culturen gebruikelijk. In sommige culturen is het vertellen van verhalen gangbaarder. Ook het luisteren naar verhalen (en het vertellen ervan!) is ontzettend goed voor de taalontwikkeling van kinderen. Een tekstloos prentenboek kan gebruikt worden als startpunt van zo’n verhaal. Hoe het verhaal loopt, dat maakt niet uit, zo lang er maar samen met een kind aandacht wordt besteed aan taal.

Voorlezen uit een tekstloos prentenboek

Goed, tekstloze prentenboeken, dus. Hoe gebruik je die? Het voorlezen op basis van illustraties hoeft echt niet uitdagend of intimiderend te zijn. Neem de illustraties als basis en stel vooral veel vragen. Het verzinnen van een uitgebreid verhaal of het opvoeren van een toneelstuk is leuk, maar niet nodig. Sterker nog, het is belangrijk dat het kind centraal wordt gesteld. Het boek Zaterdag van Saskia Halfmouw is bijvoorbeeld een geschikt boek om mee te beginnen.

Kijk samen met het kind naar de illustraties en stel vragen als Wat zie je? Wat zou die meneer met de aap aan het doen zijn? Waarom liggen er kleedjes op de grond? Wat gebeurt er daar in de hoek? Wat is dat ronde ding in die rode doos?

Vervolgens kun je zelf aanvullen: Ik denk dat die meneer met de aap op zoek is naar een huisdier. Of: Dat ronde ding is een langspeelplaat. Zo luisterden mensen vroeger muziek. Sommige mensen verzamelen die platen nog steeds.

Vanuit hier kan je weer allerlei nieuwe vragen stellen: wil jij een huisdier? Verzamel jij iets?

Vertel je eigen verhaal

Dus, de volgende keer dat je een meer- of anderstalige ouder wil aanraden om voor te lezen in de thuistaal, maar je eigenlijk geen boeken in die taal kan aanbieden, geen paniek! Geef een ouder een tekstloos prentenboek mee en moedig hen aan om hun eigen verhaal te vertellen – in welke taal dan ook.