Terugblik Bibliotheekplaza 2025: We zijn allemaal jong geweest. Maar niet nu.

De deelsessie Jong en Theater van Maaspodium gaf een inspirerend beeld van hoe jongeren actief betrokken worden bij kunst, cultuur en maatschappelijke thema’s. Hoewel geen live talkshow van NOW TALKS plaatsvond, vertelde theatermaker Sara Giampaolo uitgebreid over hun werkwijze. NOW TALKS is een interactieve talkshow waarin jongeren zelf actuele onderwerpen bespreken en vormgeven via theater, spoken word, muziek en dans. Wat bijzonder is, is dat jongeren bij Maaspodium echt eigenaarschap krijgen: ze mogen het theater gebruiken zoals zij dat willen, ook zonder leidinggevenden, binnen duidelijke afspraken die goed werken in de praktijk.

Daarnaast werd duidelijk dat Maaspodium breder inzet op jongerenparticipatie. Jongere kinderen doen al mee aan activiteiten en groeien vaak door naar de werkgroep van NOW TALKS. Deze doorstroom zorgt voor continuïteit en betrokkenheid. Jongeren investeren veel tijd en energie, en krijgen daar soms ook een vergoeding voor, wat de samenwerking gelijkwaardiger maakt.

3 belangrijke learnings zijn: goed luisteren is essentieel voor echte verbinding; eigenaarschap vergroot motivatie en verantwoordelijkheid; een open en veilige omgeving stimuleert wederzijds begrip tussen jongeren met verschillende achtergronden.

De workshop Jong en Beweging van Younity was een energieke en inspirerende sessie die op speelse wijze liet zien hoe beweging kan bijdragen aan verbinding, motivatie en plezier. Tijdens de 45 minuten kwamen deelnemers letterlijk en figuurlijk in beweging door korte, laagdrempelige oefeningen die samenwerking en positieve energie stimuleerden. Tegelijkertijd gaf Younity een inkijkje in hun unieke aanpak, waarbij jongeren centraal staan en gestimuleerd worden om verantwoordelijkheid te nemen en elkaar te versterken.

Uit de sessie kwamen drie belangrijke learnings naar voren. Ten eerste: voor wat hoort wat – jongeren geven veel energie, maar verdienen daar ook iets voor terug, zoals erkenning of een kans om zich te ontwikkelen. Ten tweede: laat jongeren los, maar wees een vangnet – geef ruimte voor eigen initiatief, terwijl je beschikbaar blijft voor ondersteuning wanneer dat nodig is. Ten derde: maak persoonlijk contact – een simpele check-in of compliment (“applaudisseer voor wat goed gaat”) maakt een groot verschil in motivatie en betrokkenheid.

De kernboodschap van Younity was duidelijk: kom in beweging, durf te proberen en creëer een omgeving waarin jongeren zich gezien, gehoord en gesteund voelen. Of zoals zij zelf zeggen: “Fck it, let’s go!”*

De interactieve theatersessie Jong en werk gaf een herkenbaar en leerzaam beeld van de uitdagingen die jonge werknemers ervaren bij hun eerste stappen op de arbeidsmarkt. Door middel van uitgebeelde praktijksituaties door 2 acteurs van huureenacteur.nl werd zichtbaar hoe misverstanden kunnen ontstaan tussen jongere en meer ervaren collega’s. Wat opviel, is dat deze verschillen vaak niet voortkomen uit onwil, maar uit een gebrek aan communicatie en begrip voor elkaars perspectieven. Uit de sessie kwamen 3 belangrijke learnings naar voren. Ten eerste is heldere communicatie essentieel: vragen stellen, luisteren en nieuwsgierig zijn voorkomt aannames en vergroot wederzijds begrip. Ten tweede bleek het belangrijk om gevoelens te erkennen en anderen in hun waarden te laten – dit creëert een veilige werksfeer waarin iedereen zich gehoord voelt. Ten derde leerden we dat afspraken nakomen en actief deelnemen aan het proces het vertrouwen tussen collega’s versterkt. Zeg hallo, toon begrip, en wees niet passief-agressief of afstandelijk. Door meer aandacht, openheid en respect te tonen, kunnen jong en oud beter samenwerken. Zo ontstaat een inclusieve werkomgeving waarin iedereen kan leren en groeien.

Lotte introduceerde zichzelf als een nuchtere filosoof en maker. Het grote publiek kent haar als influencer en een belangrijke stem in de body-positivity beweging. Ze werd geïnterviewd door de middagvoorzitter Carmina Lacruz en het gesprek ging over spiegelen, het vergroten van je eigen bubbel, onzekerheid en het bevrijdende van het durven te freestylen. Haar partner Deen werkt sinds kort ook in de bibliotheek op de IDO-afdeling. Toen Lotte een vacature op de marketing afdeling voorbij zag komen, overwoog ze zelf ook nog even om te solliciteren. Lotte drukte het publiek op het hart dat het maken van online content toch echt het beste aan de jonge generatie overgelaten kan worden. Zij weten het beste hoe hun leeftijdsgenoten aangesproken willen worden!

Martijn van de Griendt, fotograaf, documentairemaker en verhalenverteller, verzorgde op Bibliotheekplaza een Artist Talk en toonde zijn film De Heilige Drie-eenheid. In zijn artist talk zoomde hij in op zijn decennialange ervaring en passeerde veel fotomateriaal de revue: van de eerste foto’s die hij, zelf nog jong, van zijn broer en ook beste vriend maakte, tot volwassen werk waarin hij popartiesten als Eminem, Snoop Dogg en Alicia Keys vastlegde. Maar het hart van zijn oeuvre zijn jongeren en jeugdcultuur. Wat hem zo aanspreekt aan de doelgroep? Hun kwetsbaarheid, openheid en branie.

Bij het fotograferen vertrouwt hij eerder op gevoel, dan op techniek. En daarmee weet hij heel dichtbij te komen, wat intieme foto’s oplevert. Lachen doen de geportretteerden nooit – volgens Van de Griendt wordt dat al genoeg, zelfs overvloedig, gedaan op social media.

De film De Heilige Drie eenheid zoomt in op 3 Eindhovense jongeren die Martijn al eerder vastlegde voor een fotoserie: Emma, Robbie en Alex Sophie. We volgen de jongeren tijdens hun eindexamenjaar, waar we naast het gedol en de ongein ook zien hoe deze jongeren omgaan met groot en klein verlies, verlangens en onzekerheden.

Tijdens de Q&A leerden we hen nóg beter kennen en zoomde Martijn in op het maakproces. In de film delen de jongeren gevoelige thema’s als zelfbeschadiging. Hoe gingen de ouders hiermee om? Tijdens de eerste doorloop van de film zat de familie samen en werd de film bij die gevoelige ontboezemingen de film op pauze gezet om het gesprek erover aan te gaan. Martijn trad op als helpende filmer, zogezegd.

Benieuwd geworden naar zijn werk? Op zijn website vind je meer informatie over zijn projecten. Verschillende van zijn fotoboeken zijn te koop. De documentaire De Heilige Drie-eenheid is hier terug te zien.

De bibliotheek zou bij uitstek een fijne plek kunnen zijn voor LHBTI+ jongeren. Veel van hen kunnen thuis, op school of bij hun sportclub niet altijd zichzelf zijn, en juist daarom vormt de bibliotheek soms een tweede thuis: een laagdrempelige plek waar je mag bestaan zoals je bent. Dante Pelk, die zelf non-binair is, werkt in een huiskamer speciaal voor queer jongeren. Daar komen jongeren samen om leuke activiteiten te doen, hun eigen kracht te ontdekken en plezier te hebben met anderen die hen begrijpen. Waarom zijn dit soort plekken zo belangrijk? En hoe kan de bibliotheek een vergelijkbare rol vervullen voor jongeren in hun zoektocht naar identiteit en ‘sense of belonging’?

Tijdens de workshop gingen Dante en Lin hierover in gesprek met de deelnemers. Ze begonnen met een eenvoudige maar veelzeggende vraag: denk eens terug aan toen jij jong was. Waar voelde jij je helemaal veilig, vrij om jezelf te zijn en te experimenteren? Dat gevoel van ruimte en erkenning is precies wat queer jongeren vandaag nog steeds zoeken.

Een klein gebaar kan daarin al veel betekenen. Zo is het dragen van een button met je voornaamwoorden niet alleen praktisch, maar ook een subtiele manier om te laten zien: jij mag hier jezelf zijn. Ook het gevoel onderdeel te zijn van een community is van onschatbare waarde. Lin: “Je bent 15 en wilt uitzoeken wie je bent, en dan vind je ineens een community van mensen die dat ook aan het doen zijn!”

Voor bibliotheken die queer jongeren beter willen bereiken, is samenwerking essentieel. Sluit aan bij bestaande communities zoals Jong & Out of het COC. Door die verbinding te zoeken, kun je jongeren niet alleen vinden, maar vooral laten voelen dat de bibliotheek een plek is waar ze welkom zijn – precies zoals ze zijn.

Jongerenwerkspecialist Jerrol Lashley liet zien hoe je straattaal kunt gebruiken om jongeren beter te begrijpen en met hen in contact te komen. Straattaal is meer dan woorden: het weerspiegelt de identiteit, creativiteit en leefwereld van jongeren. Door deze taal te herkennen, kun je makkelijker aansluiting vinden bij de leefwereld van jongeren en vertrouwen opbouwen. Tijdens de workshop liet Jerrol zien hoe straattaal een brug kan vormen tussen professionals en jongeren, en hoe je daarmee open, gelijkwaardige gesprekken voert.

Samen met een jongere ging hij in op de dynamiek van straattaal. Zo komen veel woorden uit andere talen en worden ze door jongeren aangepast – zoals ‘Fawaka’ dat ‘Faka’ wordt.

Het is niet altijd nodig om de directe betekenis te weten om te begrijpen op welke manier je benaderd wordt. De betekenis van straattaal kun je ook herleiden uit de toon en context. De jongere benadrukte ook het verschil tussen echte straattaal en online taal uit de VS; termen als ‘Skibidi’ of ‘6 7’ horen bij internetcultuur, niet bij straattaal.

Jongeren verstaan begint met een beetje straattaal kennen – en wanneer jongeren het gebruiken, is dat een uitnodiging tot contact, geen taalprobleem. Omdat straattaal continu verandert, hoef je niet alles bij te kunnen houden: je kunt het samen met jongeren ontdekken. Dat maakt het laagdrempelig én verbindend.

De sessie van Safe’R spot, een organisatie die waakt over de veiligheid in het nachtleven van Rotterdam, ging over sociale veiligheid en dat het begint bij jezelf: wie ben jij?. Jongeren doen mee aan dat nachtleven, maar houden tegelijkertijd ogen en oren open, zijn benaderbaar voor jongeren als ze iets vervelends hebben meegemaakt of als ze zich onveilig voelen en verlenen eerste hulp. In de sessie lag de nadruk op het herkennen van problemen van jongeren, die daarmee niet altijd naar buiten komen, en het waardevrij (niet oordelend) luisteren naar die jongeren. Het gaat daarbij met name om problemen rond middelengebruik en sociale veiligheid. Vaak is het luisteren al genoeg. Maar het is belangrijk te weten naar welke instanties doorverwezen kan worden als meer hulp nodig is.

Tijdens de sessie kregen we een inspirerend kijkje in de wereld van Yung Frysk, een jongerenredactie bestaande uit 7 Friese studenten. Zij maken dagelijks online content voor én door jongeren en worden daarbij begeleid door de regionale omroep Omrop Fryslân en de Friese taalorganisatie Afûk. De groep liet zien hoe zij in korte tijd zijn uitgegroeid tot een herkenbaar en populair merk binnen het Friese medialandschap.

Een belangrijk inzicht uit de sessie is dat authenticiteit centraal staat: jongeren willen andere jongeren zien en horen. Dat betekent dat de makers zelf ook de doelgroep zijn, wat zorgt voor geloofwaardigheid, herkenning en een toon die perfect aansluit. Daarnaast benadrukten ze het belang van snelle, flexibele contentproductie. Ze spelen vlot in op actuele thema’s en trends, waardoor de content relevant blijft en aansluit bij het tempo van jongeren.

Tot slot werd duidelijk dat deze aanpak werkt: Yung Frysk heeft in nog geen 2 jaar een stevige online community opgebouwd en is inmiddels een merk waar jongeren zich graag mee identificeren. Ze toonden hoe je met vertrouwen, creativiteit en eigenaarschap jongeren echt kunt betrekken. De sessie liet overtuigend zien wat jongerenparticipatie kan opleveren wanneer jongeren zelf de ruimte krijgen om te creëren.

In deze sessie vertelden Amber Dijs, Yasmin Kara en Judith Zijdenbos over en nu: een online én offline platform dat de kloof tussen jongeren en de lokale politiek in Tilburg probeert te verkleinen. Ze volgen wat er in de stad gebeurt voor jongeren – en vooral wat er nog níet gebeurt – en vertalen politieke thema’s uit de gemeenteraad naar begrijpelijke taal. Zo maken ze abstracte besluitvorming concreet, herkenbaar en relevant.

Het platform werkt met een combinatie van content en live-events: Pitchnights, Eerste Hulp bij Tweede Kamer-sessies, straatinterviews, explainers, video’s met jongeren en de burgemeester en content gemaakt door jonge makers en journalisten. Alles draait om jongeren een podium geven én het systeem toegankelijker maken.

Uit de sessie kwamen 3 belangrijke learnings naar voren.

1. Start in de leefwereld van jongeren. Sluit aan bij hun vragen, ervaringen en taal, niet bij het systeem.
2. Vertaal wat ambtenaren en raadsleden doen. Haal het jargon eruit en maak beleid begrijpelijk, want politieke taal is vaak te complex en afstandelijk.
3. Maak veel én diverse content. Wissel lichte en zware onderwerpen af; herkenbare thema’s trekken aan, maar ook moeilijke onderwerpen moeten een plek krijgen.

Voor bibliotheken die met jongeren werken zou het dus interessant kunnen zijn om bijvoorbeeld te zorgen voor jonge makers in je eigen programmering en om een podium te creëren waar jongeren zélf richting geven aan thema’s die voor hen belangrijk zijn.

Ruim 70 collega’s meldden zich bij platform voor talentontwikkeling Quardin voor 4 verschillende sessies. Quardin ontstond en groeide vanuit masterclasses in bibliotheken, waarin jongeren hun passies en talenten ontdekken en met elkaar delen. Paolo Lopez liet ons ervaren hoe je door Deep Democracy-sessies een besluitvormingsproces opzet waarbij alle stemmen gehoord en gewaardeerd worden. Een oefenvraag was: ‘Wat zou ik doen als ik me altijd veilig voelde?’ Muzikale talenten ontdekten nieuwe carrière mogelijkheden door de workshops DJ-en en  een studiosessie om zelf een song te schrijven met Ilias Fettouhi aka Vlins in een van de studio’s waarin jongeren daarvoor terecht kunnen. Creative strategist Lara Jade liet ons met Gen Z spreken door keuzes van kanalen, consistentie in design keuzes en vooral de boodschap dat de lezer is egoïstisch is en ‘wat haal ik er uit?’ uitgangspunt moet zijn bij wat je zendt. Met mental coach Jamie Hoogeveen ervaarden we hoe je jongeren kan helpen hun mindset voor en niet tegen zich te laten werken.

Jongerenmarketeer André Merlijn van Bureau Coen vertelde hoe je jongeren het beste kunt bereiken. Volgens hem begint dat bij bewustwording: de taal die jij spreekt en wat jij in je jeugd hebt meegekregen, bepaalt hoe je naar jongeren kijkt. Elke generatie heeft nu eenmaal een ander normatief kader, met een eigen taal en eigen behoeften. Daarbij speelt social media een steeds grotere rol in hoe generaties in het leven staan.

Wie de huidige generatie wil bereiken, doet er goed aan in stapjes te communiceren en niet meteen naar het einddoel te gaan. André vergelijkt het met hoe verschillende generaties de liefde ontdekten: ieder op een eigen manier, in een ander tempo. Daarom is het belangrijk om te weten wie je voor je hebt, bij welke generatie ze horen en welke taal en behoefte daarbij past. Zo wil Generatie Alpha vooral dingen samen doen, gezien worden en ertoe doen. Betrek hen dus actief. De voornaamste les die André meegeeft: denk in generaties en pas je communicatie daarop aan.