Duurzame programmering bij voorlopers Bibliotheek Rijn & Venen en de LocHal

Foto: Van links naar rechts: Patricia Lärche, Dewi Visser en Jantien Borsboom

Jantien Borsboom is specialist Hybride Bibliotheek bij Bibliotheek Midden-Brabant. Ze was jarenlang programmamaker vanuit digitale duurzaamheid en initieerde o.a. de KennisMakerij en de Kenniscloud, waarin personen, communities  en organisaties elkaar on- en offline vinden om te praten over relevante actuele maatschappelijke thema’s.

Dewi Visser en Patricia Lärche zijn beide programmacoördinator voor het Huis van Duurzaamheid, een initiatief van Bibliotheek Rijn en Venen via de doelgroepen volwassenen en de pittige doelgroep jongeren/scholieren.

Moeten bibliotheken aandacht besteden aan duurzaamheid?

Patricia: “Daar komt niemand meer onderuit. In onze bibliotheek is het een opdracht van de gemeente. Dit jaar was ons thema energie besparen en dat was niet zo populair. Het moet laagdrempelig en neutraal zijn, en mensen moeten er zelf mee aan de slag kunnen.”

Jantien: “Wij werken vanuit de Duurzame Ontwikkeldoelen van de Verenigde Naties, de 17 SDG’s. Deze zijn breder dan alleen duurzaamheid. Bovendien zijn deze doelen met de hele wereld afgesproken, dus het is neutraal. Je moet mensen faciliteren, een schakel zijn naar kennis voor andere mensen. Het is een nieuwe manier van werken die op weinig weerstand stuit. We zijn er in de stad op plekken en we koppelen mensen aan partijen, waardoor er veel actie kan ontstaan.”

Hebben jullie voorbeelden van activiteiten?

Dewi: “In ons programma ‘Groenmakers’, gericht op kinderen tussen 6-12 jaar, bieden we allerlei workshops aan, van dieren tekenen op de kinderboerderij tot op expeditie naar kleine beestjes. Via scholen gaan we aan de slag met afval, en maken er bijvoorbeeld kunst van. Ook gaan we met excursies de natuur in voor onderzoek naar biodiversiteit en maken we bijenhotels in de bieb. Allemaal activiteiten die dichtbij het dagelijks leven, met thema’s als lifestyle, groenten kweken, kledingruil en klimaatcursussen.”

Patricia: “Samen met Zero Waste Nederland organiseren we een inspiratiemarkt waar veel onderwerpen aan bod komen. Vorig jaar trok die 750 bezoekers trok. Op de Groene inspiratiemarkt van 22 april willen we 1.000 mensen in de bieb hebben. Bezoekers komen onder meer in aanraking met onderwerpen als klimaatbestendig tuinieren, zaadbomen maken en verschillende workshopreeksen.”

Jantien: “Ook wij kiezen voor een positieve benadering. In samenwerking met allerlei partners uit Tilburg werkten wij een jaar aan het thema Stadsnatuur. Door alle activiteiten rond dit thema te bundelen in éen kalender, ontstond er een breed programma gemaakt door meer dan 40 partners, met o.a. pop-up parkjes, voorlezen, lezingen, het maken van vlogworkshops… In de LocHal zelf besloten we onze stadskamer om te toveren tot stadskas, waar we alle initiatieven in het zonnetje konden zetten. Mooie aankleding, vogelgeluiden, men kon er oesterzwammen kweken, er was een microscoopdag… Het programma was zodoende een combinatie van faciliteren en zelf initiëren. Online kon men in Kenniscloud verder praten en de collectie rond dit thema aanvullen met linkjes, relevante artikelen, boeken en video’s.”

Hoe werken jullie samen met partners?

Patricia: “Het Huis van Duurzaamheid groeit, er komen steeds meer mensen en organisaties op af. “Waarom doen wij nog niet mee?” vragen ze dan? Je hebt een gezicht, een plek in de maatschappij die mensen weten te vinden. Partners hebben de inhoudelijke expertise; wij hebben de plek, het publiek en het netwerk. Zo versterk je elkaar. Éen plus éen is drie. Zo’n gemeenschappelijke kalender is een goed idee!”

Hoe werken je samen met de collectiespecialist?

Jantien: “Dat was vaak het laatste waar we aan dachten, raar eigenlijk. Via Kenniscloud is er een automatische koppeling met programmering en leveren specialistengroepen boek-, youtube- en Wikipediasuggesties. Ook nodigen we de community uit om bij te dragen met relevante titels. Samen met de thematafels per programma maak je het thema sterker.”

Dewi: “In onze hoofdvestiging in Alphen aan de Rijn staan alle duurzame boeken gebundeld in een deel van de bibliotheek, onder een duurzaam kunstwerk van afgedankte kleren. In de bibliotheek zelf is het thema dus vrij zichtbaar, maar qua koppeling aan programmering is een goede gelegenheid om wat dat betreft inspiratie op te doen!”

Welke tips hebben jullie voor collega-programmamakers en collectiespecialisten die (meer) met duurzaamheid aan de slag willen?

Patricia: “Kijk naar de mensen die je al binnen hebt, hoe kan je die groep groter maken? Bespreek het thema met collega’s, zoals die van marketing: welk thema spreekt hen aan? Ook helpt het om aan te sluiten bij de landelijke Issuekalender, met themadagen of -weken zoals World Earth Day of de Week Zonder Afval. Dan is er vaak al landelijke publiciteit waar jij op kan meeliften.

Dewi: Fiets duurzaamheid in je bestaande programmering. Zo doen wij dat bijvoorbeeld bij Zin in Zondag, ons cultuurprogramma. Een van de gasten vertelt dan iets over duurzaamheid.

Jantien: Kijk wat er al is en werk samen in de provincie. En differentieer in wat je aanbiedt. Tegenlicht Meet Ups bieden meer inhoud voor een publiek dat zeer geïnteresseerd is; exposities zijn laagdrempeliger en maken dingen zichtbaar.

Patricia: “Als je het lastig vind om publiek te trekken, ga dan buiten spelen en organiseer je activiteit ergens anders. Gebruik je netwerk om zoveel mogelijk publiciteit te genereren. Daarnaast: gun jezelf de tijd om publiek op te bouwen. Men moet je ook leren kennen als plek waar duurzame programmering te vinden is.

Dewi: “Sta op de vloer en ben in contact met je publiek. Breek weerstand door dingen leuk te verpakken, zoals zeep maken, met partners de natuur in. Ook kun je duurzaamheid bij andere afdelingen naar binnen fietsen, zoals bij het Taalhuis of bij de Educatie-afdeling.