Stap in de toekomst van de bibliotheek!

Omarm de veranderingen! Op deze pagina vind je inspiratie en tips om met je collega’s aan de slag te gaan met de toekomst van je eigen bibliotheek. Wil je dat we met je meedenken? Tijdens vier interactieve sessies helpen we jou en je collega's om de essentie van jouw bibliotheek in 2040 te ontdekken. Laat het weten als je hier interesse in hebt

Heb jij een mooi voorbeeld van een initiatief uit jouw bibliotheek? Dan horen we dat graag!

Dit dossier is ontworpen als een praktische handleiding die inspiratie biedt om samen te werken aan een toekomstbestendige bibliotheek.

Ontdek nieuwe trends, ontwikkel een visie en vorm jouw bibliotheek van morgen.

Inhoud van dit dossier

• Een bibliotheek in 2040
• De revival van de bieb
• Begin nu!
• #1 Lokale, landelijke en mondiale trends
• #2 Huidige en toekomstige doelgroepen
• #3 Eén toekomstvisie voor jouw bibliotheek
• #4 Organisatieontwikkeling voor succes in 2040
• Inspiratie

In 2040 is Nederland vergrijsd, diverser en is digitalisering alomtegenwoordig. Er is een tekort aan onderwijzers, privacy heeft meer aandacht en er is een grotere kloof tussen burgers. De bibliotheek die aansluit op de behoeften van gebruikers in dit toekomstscenario is een veilige haven waar vaardigheden worden ontwikkeld en actief burgerschap wordt gestimuleerd.

Kortom, een bibliotheek in 2040 faciliteert zowel individuele als maatschappelijke ontwikkeling.

Dit is een van de belangrijkste conclusies uit het Groeimanifest 'Een bibliotheek in 2040', opgesteld door een denktank van 7 bevlogen experts van buiten de bibliotheekbranche maar met kennis van communityvorming, technologisering, diversiteit en innovatie.

Deze denktank is op verzoek van Probiblio aan de slag gegaan met de vraag ‘Hoe ziet de bibliotheek van de toekomst eruit?’ Ze wonnen informatie in bij bibliotheekgebruikers, trendwatchers, studenten van de Avans Hogeschool in Den Bosch en tijdens werksessies in Pakhuis De Zwijger in Amsterdam.

'Hoe de wereld er over 20 jaar uitziet, kunnen we niet weten. Wel is duidelijk dat onze mogelijke toekomst(en) besloten liggen in ons handelen en in de keuzes die we vandaag maken. Onze uitkomsten zijn niet wereldschokkend, maar bieden handvatten voor het bibliotheeknetwerk om te experimenteren en keuzes te maken. Het is aan de bibliotheken om die handschoen op te pakken.'

Dick van Dijk, Creatief directeur en hoofd programmering bij Waag en lid denktank

Voor het eerst sinds 1987 ontvangen bibliotheken extra geld vanuit het Rijk, tientallen miljoenen per jaar extra. Het extra geld zal hoogstwaarschijnlijk niet besteed worden aan boeken.

Bibliotheken zijn immers veel meer dan alleen een plek om boeken te bewaren, zo vertelt Frank Huysmans, de enige bibliothecaris hoogleraar in ons land, in de podcast 'De Dag'. Volgens hem kan Nederland een voorbeeld nemen aan Finland, waar bibliotheken een centrale plek in de samenleving innemen. In Utrecht wordt er al nagedacht over hoe het extra geld te besteden.

Bibliotheekdirecteur Deirdre Carasso ziet een belangrijke rol weggelegd voor haar bibliotheek in de toekomst en laat die toekomst behoorlijk overeenkomen met die zoals in het groeimanifest staat beschreven.

Het Groeimanifest is een oproep aan bibliotheken om de juiste beslissingen te nemen die aansluiten bij de behoeften van gebruikers. Het is daarom belangrijk om een scenario te kiezen dat past bij jouw lokale gemeenschap en specifieke uitdagingen.

En gezien de huidige aandacht voor bibliotheken en daarbij de financiële middelen die vrijgemaakt worden, is het zaak om hier nu mee te beginnen.

Om je hierbij te ondersteunen, hebben we de methodiek van het Groeimanifest omgezet in vier wekelijkse sessies van ieder twee uur. Tijdens deze sessies bekijken we samen hoe we de bibliotheek van de toekomst kunnen vormgeven en klaar kunnen maken voor de uitdagingen die ons te wachten staan.

De sessies zijn bedoeld voor een groep van ongeveer 10 personen, inclusief een facilitator, en vereisen de volgende benodigdheden:

• 4 'whiteboards' of grote vellen wit papier (of een flip-over) voor de oefeningen in subgroepjes
• Post-its om op te schrijven en op het whiteboard te plakken
• Markers om de post-its te beschrijven en eventueel op het whiteboard te tekenen
• Een facilitator die de sessies voorbereidt en leidt en de resultaten bijhoudt.

Met behulp van visuele samenwerkingsplatforms zoals Miro is het ook mogelijk om de sessies digitaal te doen.

Laten we de handen ineenslaan en samen de toekomst van de bibliotheek vormgeven!

De ochtendnevel trok langzaam op terwijl de medewerkers van de bibliotheek zich in een cirkel verzamelden. Het was tijd voor de eerste betoverende sessie, de eerste stap op hun wekelijkse reis naar de toekomst. De wijze bibliothecaris opende de bijeenkomst en sprak: "Laten we ons onderdompelen in de lokale, nationale en mondiale trends die ons omringen. Door deze trends te doorgronden, kunnen we als waarzeggers anticiperen op veranderingen en proactief reageren op de behoeften van onze geliefde gemeenschap."

Met een fonkeling in hun ogen begonnen ze te praten over de trends die ze waarnamen. Van technologische verschuivingen tot maatschappelijke veranderingen, elk detail werd zorgvuldig besproken. Ze lieten hun verbeelding de vrije loop terwijl ze de dossierpagina raadpleegden, waar actuele voorbeelden van deze trends en hun invloed op bibliotheken werden toegelicht.

Het is van groot belang om inzicht te krijgen in trends op lokaal, nationaal en mondiaal niveau. Dit stelt je in staat om veranderingen te voorzien en proactief te reageren op de behoeften van je gemeenschap.

Tijdens deze sessie worden lokale, landelijke en mondiale trends besproken die van invloed zijn op de toekomst van bibliotheken. Concrete kansen en uitdagingen worden benoemd om hierop in te spelen, en er worden handvatten gegeven om deze inzichten direct toe te passen en de toekomst van jouw bibliotheek vorm te geven.

Een week later was het tijd voor de tweede magische sessie. De bibliothecaris glimlachte mysterieus en sprak: "Vandaag gaan we diep graven en de geheimen onthullen van onze huidige en toekomstige doelgroepen. Door hun harten en gedachten te begrijpen, kunnen we als waarzeggers gepersonaliseerde diensten en programma's creëren die aansluiten op hun behoeften en verwachtingen. Laten we ons verliezen in de verhalen van degenen voor wie we dit alles doen."

Met nieuwsgierigheid en empathie begonnen ze te brainstormen. Voorbeelden van doelgroepgerichte initiatieven werden gedeeld, als kostbare juwelen die hun inspiratie voedden. Ze lazen de vermelde voorbeelden op de dossierpagina en werden geïnspireerd door echte verhalen van bibliotheken die de harten van hun doelgroepen hadden veroverd.

Om de relevantie van de bibliotheek te vergroten, is het belangrijk om de behoeften en interesses van huidige en toekomstige doelgroepen te begrijpen. Deze sessie biedt strategieën en ideeën om de bibliotheek aantrekkelijker te maken voor diverse doelgroepen en hoe nieuwe doelgroepen kunnen worden geïdentificeerd.

De derde sessie brak aan, en de bibliothecaris keek de medewerkers vol verwachting aan. "Vandaag gaan we samen weven aan een visie, als een prachtig tapijt dat ons naar de toekomst zal leiden", verkondigde ze met een sprankeling in haar ogen. "Want alleen als we op één lijn staan, kunnen we als een harmonieus koor de noten van vooruitgang zingen."

Met geestdrift en betrokkenheid gingen de medewerkers aan de slag. Ze voelden de energie bruisen terwijl ze zich lieten inspireren door andere bibliotheken die een succesvolle toekomstvisie hadden geïmplementeerd. Ze namen de tijd om de inspirerende voorbeelden op de dossierpagina te bestuderen en hun eigen unieke visie te vormen, een visie die hun bibliotheek zou transformeren.

Een duidelijke richting en focus zijn belangrijk voor bibliotheekmedewerkers om eenheid en synergie te creëren. In deze sessie leer je hoe je verschillende toekomstscenario's kunt combineren om één toekomstvisie voor jouw bibliotheek te creëren en hoe je deze visie kunt realiseren. Na de sessie heb je een concreet plan om jouw bibliotheek succesvol te positioneren in de toekomst.

Na drie weken van betoverende bijeenkomsten was het tijd voor de laatste sessie. De bibliothecaris keek hen ernstig aan en sprak: "Nu is het moment om onze organisatie te laten bloeien, als een prachtige bloem die haar blaadjes opent voor de zon. Laten we de verandering omarmen en onze competenties aanpassen, zodat we de behoeften van de toekomst kunnen vervullen."

Met vastberadenheid en een vleugje weemoed gingen de medewerkers aan de slag. Ze deelden praktische tips en adviezen, als waardevolle schatten die hen zouden begeleiden op hun reis naar succes in 2040. Ze lazen de wijze woorden op de dossierpagina en voelden de kracht van de transformatie in hun handen.

En zo eindigde hun betoverende reis door de vier wekelijkse sessies. Met gevulde harten en verrijkte geesten keken ze uit naar de toekomst van hun geliefde bibliotheek. Als een literair meesterwerk dat nog geschreven moest worden, stonden ze klaar om hun visie tot leven te brengen, geleid door de wijsheid die ze hadden vergaard tijdens hun magische bijeenkomsten.

Om succesvol te zijn in de bibliotheek van de toekomst is aanpassing van de organisatiestructuur en vaardigheden van medewerkers essentieel. Deze sessie biedt praktische tips en richtlijnen om de bibliotheek voor te bereiden op de toekomst en aan te sluiten bij de behoeften van doelgroepen, zodat gerichte stappen kunnen worden gezet om succes te behalen in 2040 en ver daarna.

Hyper Island Toolkit

Enkele oefeningen uit het werkdocument komen uit de Hyper Island Toolkit, een handige bron om werksessies net wat meer extra te geven.

ChatGPT

Probiblio-collega Marloes Manshanden schreef eerder een blogpost over ChatGPT. Lees de blogpost

The Future of Leadership

Jacob Morgan schrijft veel over hoe organisaties in de toekomst aangestuurd gaan worden. Lees de blogpost over negen belangrijke vaardigheden voor toekomstige leiders.