Een kijkje bij twee Amsterdamse scholen in hun samenwerking met de bibliotheek en de onderwijsbegeleidingsdienst

Wie de Slotermeerschool binnenloopt, ziet meteen hoe belangrijk lezen hier is. Op de traptreden staan boekcovers afgebeeld, aan de muren hangen gedichten over lezen en in de lerarenkamer herinneren posters aan het belang van leesplezier.

De weg naar effectief leesonderwijs begon op deze school bij Het ABC. Lidewij Vernooy (onderwijsadviseur taal/lezen) ondersteunde samen met een collega met nascholing en coaching in de klas: effectieve leesdidactiek, observeren, meedenken over instructie en samen met de leescoördinator afspraken concreet maken. Die basis zie je terug in de school. Evelien (taal- en leescoördinator en leerkracht van groep 3) vervult een centrale rol. Dat blijkt uit dat zij enorm zichtbaar is in de school en leerkrachten weten waarvoor ze bij haar moeten zijn. Op school is afgesproken dat in alle klassen twee ochtenden per week van 8.30 tot 9.00 uur wordt gelezen. De school is nog bezig om deze afspraak overal goed te laten landen. Evelien benadrukt hoe belangrijk de directie is bij het creëren en faciliteren van een leescultuur, zodat dit soort afspraken echt gaan leven in de school.

Sinds OBA aansloot, is het leesklimaat in de school nog verder versterkt. Justin, de leesmediaconsulent, werkt via de leerkrachten. Hij ondersteunt met het leesplan en is sparringpartner voor het team. Hij laat de collectie aansluiten op de demografie van de leerlingen en zorgt dat deze voor een deel meebeweegt met de thema’s in de klas. Verder richt hij zich op een actuele en diverse collectie. Ook traint hij de vrijwilligers. Judith (educatiespecialist van de OBA) kijkt op afstand mee of gemaakte afspraken van dBos terugkomen en of de voortgang op koers blijft.

Uitnodigende schoolbibliotheek: prikkelen met leuke boeken

In de uitnodigende schoolbibliotheek maken vrijwilligers dagelijks het verschil bij de uitlening en weten andere kinderen (en ouders) mee te krijgen. De leerlingen zijn enorm betrokken bij de schoolbibliotheek. Kinderen die minder snel uit zichzelf een boek pakken, vinden het helpen in de schoolbibliotheek leuk en dit geeft weer kansen om hen te prikkelen met leuke boeken.

Drostenburg: SO Cluster 3

Ook op Drostenburg merk je het meteen als je binnenloopt: de school ademt lezen. Dit past ook bij hun overtuiging dat taal voor hun leerlingen het allerbelangrijkst is. Afgelopen jaar legden de school, de OBA en Het ABC samen een stevige basis. De school wist goed wat ze wilden bereiken, waardoor het traject direct van de grond kwam.

Lidewij (ABC) werkte wekelijks aan een doorgaande leeslijn, dacht mee met de leescoördinatoren over een passende methode en coachte leerkrachten. Merel (leesmediaconsulent OBA) sloot daar goed op aan: zij werkte vanuit de bouwstenen van dBos en vertaalde samen met Lidewij en de leescoördinatoren de afspraken naar de praktijk. Elke klas heeft een leeshoek en er wordt schoolbreed veel tijd besteed aan lezen in de klas en boekpromotie onder leerkrachten. Om afspraken te borgen, ontwikkelden ze kwaliteitskaarten met heldere richtlijnen over voorlezen, verwerking van het werken met boeken en het gebruik van de schoolbibliotheek. Zo is voor iedereen zichtbaar wat goed leesonderwijs op Drostenburg inhoudt en daardoor blijft de basis stevig staan.

Ook hier houdt een educatiespecialist van de OBA (Famke) op afstand zicht op de uitvoering: ze volgt of de afspraken vanuit dBos zichtbaar worden in de praktijk en of de voortgang op koers blijft.

Visuele ondersteuning

Omdat dit cluster 3-onderwijs is, werkt de dagelijkse praktijk wat anders dan in het regulier onderwijs. Leerlingen hebben baat bij veel visuele en ervaringsgerichte ondersteuning: tijdens lezen wordt er veel gewerkt met het digibord, foto’s en veel materialen. Een kwart van de boeken in de bibliotheek zijn ook prentenboeken. Dit helpt bij het ondersteunen van het lezen in de klas Roosters zijn compacter door bijvoorbeeld therapie, daarom vraagt plannen precisie. De afspraken zijn dan ook erg belangrijk.

De prachtige nieuwe schoolbibliotheek op de Drostenburg is onlangs geopend. Een uitnodigende plek midden in de school.

Wat deze twee profielen laten zien over rolverdeling

Op de Slotermeerschool volgde OBA op een stevige didactische basis van Het ABC; op Drostenburg trokken OBA en Het ABC vanaf het begin samen op. In beide gevallen met een mooie uitkomst: afspraken landen in routines en deze afspraken blijven stevig staan, ook als de externe begeleiding van de onderwijsbegeleidingsdienst afbouwt.

De samenwerking tussen Het ABC en de OBA is hier geen kwestie van concurrentie, maar juist van versterking. Beide organisaties vullen elkaar aan en stemmen hun inzet bewust op elkaar af. Lidewij: “Ik vraag bij nieuwe scholen daarom altijd eerst of er al een dBos-samenwerking is. Als dat namelijk zo is, ontstaat er een win-winsituatie: iedereen profiteert ervan en het komt het leesonderwijs direct ten goede.”

De zichtbare lees/taalcoördinatoren, betrokken schooldirecties en duidelijke rolverdeling tussen de verschillende partijen maken het verschil op deze twee scholen in Amsterdam.