Westfriese Bibliotheken: 'Ik denk altijd: hoe krijg ik de achterban mee?’

Er wacht ons een gastvrij onthaal in het Medemblikse door front(office)vrouw van het eerste uur, Rika Wittink, met koffie en koekjes. Lisa is druk als een baasje nog even bezig. “Toen ik als kind hier kwam lenen was Rika er al, ze staat altijd koffie te schenken. Achter elke sterke vrouw staat een nog sterkere. Rika kent iedereen hier en is goud voor het netwerk. We houden van gekke dingen en hebben oog voor iedereen. Je hoort altijd van verre of Rika en ik aanwezig zijn! Ik houd heel erg van verhalen. Dan maakt de ‘drager’ niet zoveel uit; of dat nou iemand of een object of een boek is, Rika is me even lief als een boek.”

Al lang zijn ze in gevecht met de gemeente over de plek van de bibliotheek, nu verbouwd naar mindere vierkante meters en een beetje verstopt; gevestigd boven een kinderdagverblijf. Maar binnen voel en zie je meteen de betrokkenheid van de bibliotheek met wat er speelt op het grote wereldtoneel: een tentoonstelling met titels die van harte worden aanbevolen aan John de Mol. “Niet zonder discussies tot stand gekomen, maar hij staat er nu en hij moet steeds worden aangevuld, dus voorziet kennelijk in een behoefte en biedt de context die we altijd zoeken. Door te lezen gaan mensen anders naar de wereld kijken, maar hoe meet je dat als resultaat van je werk als bibliotheek? Als je als bibliotheek onderscheidend wil zijn, moet je maatschappelijk bezig zijn, wie doet het anders? Als je alleen boeken uitleent ben je er over tien jaar niet meer. Dit vind ik ook een belangrijke taak van de bibliotheek. Onze belevingswereld is tegenwoordig helemaal ingericht op onze persoonlijke voorkeuren en de mening die je vormt wordt gevoed omdat je op dezelfde plek blijft zoeken. Wij willen mensen laten ontbubbelen, prikkelen om uit de eigen bubbel treden.”

“Zo is ook het idee ontstaan van de podcastserie ‘Dwars door het midden’ in samenwerking met Probiblio. De opzet is een podcastserie met afleveringen van ongeveer een half uur, waarin een schrijver bevraagd wordt over maatschappelijke thema’s en standpunten in het eigen werk. Het gaat meer dan de literaire kwaliteiten om de diverse denkbeelden die in hun boeken naar voren komen.”

Lisa groeide op onder de rook van cacao de Zaan, maar zij en haar zusje waren beter af in de frisse West-Friese luchten, met een hardwerkende bevolking van niet lullen maar poetsen en “van wie ben jij er een? Kroese – o dat is van die en die, o met een C? Nee…”.  Sinds 4 jaar maakt ze als programmamaker deel uit van de Westfriese Bibliotheken. ‘Als je als bieb de mensen eenmaal binnen en aan jouw kant hebt, zijn ze wel trouw. Er kan wrijving zijn, bijvoorbeeld door de leestips voor John de Mol, maar er is ruimte voor het gesprek.

Programmering en roots

“Als Westfriese Bibliotheken hebben we een werkgebied van 6 gemeentes; Enkhuizen, Stede Broec, Drechterland, Opmeer, Koggenland en Medemblik. Sinds kort werken we met kernteams per gemeente. Met het kernteam Medemblik programmeren we voor 17 kernen in de gemeente, ieder met een eigen signatuur. Per kern en gemeente zijn er best wat verschillen en het publiek hecht nogal aan een programmering die haar roots heeft in de gemeenschap. Grote namen trekken minder volk dan geliefde lokale auteurs. Laatst hadden we een lokale schrijver uit Wervershoof en dan loopt de hele bieb vol. Ook werden we overvallen door het succes van de zoektocht naar de Dichter van Medemblik. De lezing van Wim Daniëls – schrijver, taalkundige, cabaretier zat ook vol. Toch kan de invloed die je uitoefent voor een kleiner publiek veel meer effect hebben, het is geen kwestie van aantallen bereiken. Een volle zaal vind ik persoonlijk niet zo interessant (niks ten nadele van Wim!). Mensen hebben een leuke avond en dat is het. Bij de zoektocht naar de Dichter van Medemblik heb je veel meer contact met je publiek en aandacht in de lokale pers. Dit verrijkt je programmering, zo heeft een van de kandidaten later haar boek gepresenteerd in de bibliotheek en is de bundeling met gedichten nu een relatiegeschenk van de gemeente Medemblik.”

“Ik vind het leuk om te speuren naar wat er in een gemeente speelt en participeer in allerlei groepen zoals Cultuurplatform Medemblik. Ik kom uit de museum- en cultureel erfgoed branche dus ik spreek die taal in ieder geval. Je moet goed weten wat iedereen doet, ook intern overigens, om elkaar effectief te steunen en versterken om het verhaal optimaal lokaal te kunnen trekken. Zoals bij het project Brons.”

“Voor dit project werd samengewerkt met en Archeologie West-Friesland, Gemeente Drechterland en Stichting Historisch Hoogkarspel-Westwoud (SHHW). Bij de aanleg van nieuwbouwwijk Reigersborg in Hoogkarspel kwamen er zulke bijzondere vondsten uit de Bronstijd tevoorschijn uit de klei. Vanuit de Bibliotheek wilden we de verhalen bewaren voor de toekomst en dat lukte met steun van Fonds voor Cultuurparticipatie. Kinderen uit Hoogkarspel leerden van Linda Dielemans (schrijfster van o.a. Brons) en van Archeologie West-Friesland over de bronstijd en hoe je informatie verzamelt om er zelf een verhaal over te bedenken voor onze schrijfwedstrijd. In ons DigiLAB reconstrueerden ze potten met klei en met de 3D-printer op basis van opgegraven scherven. Het resultaat: Een luisterverhaal over de bronstijd.”

Zeggen wat je doet en doen wat je zegt

“Doordat we nu beter contact met gemeentes en andere partijen hebben, is er vertrouwen en wordt er minder gestuurd op de aantallen. Zeggen wat je doet en doen wat je zegt. Dit vertrouwen winnen was hard werken, we moesten meer zichtbaar zijn. We hebben op markten gestaan en waren aanwezig bij alle activiteiten, je gezicht laten zien en je stem laten horen. Door kleinschaliger te werken heb je veel contacten die later weer bruikbaar zijn. Ik denk altijd “hoe krijg ik jouw achterban mee?” Na afloop van activiteiten halen we aan de koffietafel commentaar en nieuwe ideeën op. En juist dat gesprek vind ik zo interessant, dat hoort ook bij de uitvoering van je programma, net zoals het binnenhalen van subsidies.’

“Ik ben nu heel hard bezig met verbindingen te maken met jongeren en ik schrik van de thema’s waar jong volk mee komt en waar ze mee te dealen hebben, zoals woningmarkt en klimaat. In mijn tijd was het veel zorgelozer, ik hield me meer bezig met “wat trek ik aan?” en “waar is de kermis dit weekend?” Wij willen jongeren op weg helpen met wat er wel kan en dat is weer het kip-ei verhaal, dat kan alleen maar als je ze al binnen hebt. In Stede Broec hebben we daar bijvoorbeeld letterlijk meer ruimte voor dan hier. En (het gebrek aan) diversiteit in ons team is zeker een aandachtspunt, we werken voor zoveel doelgroepen dat die onontbeerlijk is als je overal de juiste tonen wil aanslaan.”

“Ik ben die vervelende vriendin die jou altijd mee wil nemen naar een museum of roept je zou eens dit moet lezen. Onbekend maakt onbemind. Mensen moeten op mijn smaak afgaan; ‘Lisa heeft het georganiseerd’, daarin moet je een naam en vertrouwen opbouwen. Niet alleen bij je publiek, soms ook bij ook collega’s. “Splinter Chabot naar West -Friesland halen?!” – daar zat toch niemand op te wachten. Ik wel! Dus zo zaten wij samen in een theaterkerkje in Twisk. Daarna zat Splinter in het TV-programma Wie is de mol? en kreeg hij zijn eigen talkshow. Of Hanna Bervoets. “Nee Lisa die schrijver ken ik niet”. Dat jaar daarop schreef zij het Boekenweekgeschenk. Daar spelen we nu op in met Leespassie: ontdek je volgende favoriete schrijver en boek. Tuurlijk ga ik ook weleens op mijn plaat maar ik heb inmiddels wel 1 trouwe fan en dat is een mevrouw met de naam Gré, die is er altijd bij!”

De Lonkende Leestafel is ook fan van Lisa, dus nu heeft ze er al 3.

Verder praten met Lisa Croese? lcroese@westfriesebibliotheken.nl