Nieuwe tijden, nieuwe leeskringen: succesvolle bijeenkomst over samen lezen

Het fenomeen leeskringen is volop in beweging. Op maandag 25 november 2019 organiseerde Probiblio de bijeenkomst 'NIEUWE TIJDEN, NIEUWE LEESKRINGEN'. Met een gezelschap van dertig programmeurs, collectieadviseurs en servicemedewerkers spraken we in de Hortus Botanicus in Leiden over de potentie van leeskringen voor bibliotheken en vice versa. Hoe zorg je voor het behoud van bestaande leesclubs? Hoe ontwikkel je nieuwe diensten voor mensen die graag lezen in groepsverband? En hoe maak je nieuwe doelgroepen enthousiast?

N.b.: Voor de dienstverlening van Probiblio rondom de leeskringkoffers hanteren we de term 'leeskringen'; verder zullen we de term leesclubs gebruiken.

Pop-up leesclub-sessie

De middag start met een pop-up leesclub-sessie onder leiding van Alek Dabrowski, adviseur collectie & lezen bij Probiblio. Alle deelnemers ontvingen voor de bijeenkomst het prachtig geïllustreerde boek 'Een reis om de wereld in 80 bomen' van Jonathan Drori. Dit boek zorgt voor genoeg gespreksstof. Want hoe lees je nu samen een boek dat over een specifiek thema gaat, in plaats van over fictie? De conclusie is dat non-fictie zich uitstekend leent voor een leesclub. Discussies komen gemakkelijk op gang en je kunt alle kanten opgaan, juist vanwege de maatschappelijke link. Welke boom ze zelf graag zouden willen zijn? Monique kromhout van Bibliotheek Katwijk: "Ik ben dol op een grote parasol-plataan, waaronder je in de schaduw kan zitten met een boek en een glas wijn. Het licht dat door de bladeren komt is precies genoeg om te lezen." 

Leesclubs: cijfers, trends en ontwikkelingen

Vervolgens deelt adviseur collectie & lezen bij Probiblio Karen Bertrams cijfers, trends en ontwikkelingen met betrekking tot leesclubs, waarop bibliotheken kunnen inspelen. Een aantal belangrijke conclusies uit haar presentatie:

  • Meer dan veertig procent van de volwassenen in Nederland voelt zich eenzaam. Hier ligt een kans voor het werven van nieuwe leden van leesclubs.
  • Zeven procent van de Nederlandse bevolking ouder dan zes jaar houdt zich bezig met creatief schrijven. Dat zijn er 1,1 miljoen. De bibliotheek kan zich profileren als plek waar mensen naast leren lezen, ook kunnen leren schrijven. Lezen en schrijven zijn aan elkaar verwant. Denk aan de enorme ontwikkeling van fan-fiction, vooral onder jongeren.
  • Het boek is niet langer de enige of belangrijkste drager van een verhaal. Door de technologische ontwikkelingen worden e-books, literaire podcasts, virtuele poëzie, games en apps steeds belangrijker. Hoe implementeer je dat in je programmering voor leesclubs?
  • Er treedt een verschuiving op voor leespromotie van traditionele fysieke plekken (zoals de bibliotheek) naar niet-traditionele plekken als festivals, social media en online communities.
  • Om klassieke leeskringen te behouden kunnen bibliotheken het spannender en avontuurlijker maken. Bijvoorbeeld door ze eens te mengen met jongere leesclubs, of door meer activiteiten voor en met ze samen ze te organiseren.
  • Het in een rap tempo groeiende social media-platform Instagram kun je goed inzetten voor het aanspreken van (met name) jongvolwassenen. Voorbeelden van inspirerende Instagram-accounts zijn:
    • Noname's Book Club (@nonamereads). Populaire rapper NoName heeft samen met de Chicago Public Library haar eigen Bookclub, met bijna zesendertigduizend volgers.
    • de nieuwe bibliotheek (@denieuwebibliotheek)
    • De OBA Amsterdam Public Library (@oba_amsterdamlibrary)
  • Op de website van de bibliotheek is altijd een actuele collectie fictie en non-fictie (e-)boeken, tijdschriften, podcasts en andere media over (duurzame) thema’s aanwezig. Zorg voor een plek in de bibliotheek waar permanente leesclub-activiteiten rond thema’s kunnen plaatsvinden. Met het publiek als curator en organisator.

Nieuwe leesclub-concepten borrelen op

Na de pauze en een overheerlijke dadeltaart gaan de deelnemers in kleine groepjes op dwaaltocht door de Hortus. De opdracht: samen tot een geheel nieuw leesclub-concept komen. De meest inspirerende ideeën komen naar boven, zoals het samenvoegen van laag- en hooggeletterden leesclubs; de leesclub-expres (leesclub in de trein en op het station); de wandelende leesclub, de vakantieleesclub (waarbij de leden een plek bezoeken waar het boek zich afspeelt); de 'community book challenges' waarbij de leden de discussie op Facebook voeren... En nog veel meer! 

Vernieuwde communicatietoolkit voor Leeskringen

Tenslotte presenteert marketingadviseur bij Probiblio Marjolein Brood de vernieuwde communicatietoolkit voor Leeskringen/Leesclubs. Deze communicatietoolkit bevat onder andere een communicatieplan, banners en teksten voor de website, nieuwsbrief en social media, posters en een starterskit. De toolkit helpt bibliotheken om leesclubs te promoten en om nieuwe doelgroepen aan te trekken.

Marjolein licht een aantal tips van het communicatieplan uit:

  • Maak een video over leesclubsn. Bijvoorbeeld om leesclubs op film boekentips te laten geven, zoals schrijvers en lezers dat doen via www.whyilovethisbook.com.
  • Ga op zoek naar ambassadeurs in jouw werkgebied, die laten zien dat leesclubs 'hot and happening' zijn. Laat hen leesclubs promoten op hun eigen kanalen.
  • Onderzoek waar jouw doelgroep veel te vinden is. Is dit bijvoorbeeld een buurthuis, musea of kinderopvang? Ga een samenwerkingsverband aan met zo’n organisatie en maak gebruik van hun communicatiemiddelen.

Verrassing: kaartenset 'Een schitterend gesprek'

Als verrassing lanceerden we de kaartenset 'Een schitterend gesprek', met dynamische vragen voor verdieping en verrijking van leesclubsessies. De set is gemaakt door leesclub 'De Damescoupé' uit Enkhuizen. Alle deelnemers aan de bijeenkomst ontvingen een exemplaar.

Het was een inspirerende bijeenkomst, met veel vragen van enthousiaste bibliotheekmedewerkers en andere deelnemers. Ze gingen gretig met elkaar in gesprek over de onbegrensde mogelijkheden van de leesclub! Gerard Henriks, collectie & programmering Probiblio: "Zo’n inspirerende startbijeenkomst vraagt om een vervolg, waarin we samen de gezamenlijke uitdagingen en ambities op het gebied van nieuwe doelgroepen, nieuwe vormen van leesclubs verder uitwerken. Nieuwe wegen verzinnen, waar wij en onze klanten van profiteren. Ideeën genoeg!"

Meer weten?

Voor meer informatie over de Leeskringservice van Probiblio neem je contact op met Carla Kouwen, ckouwen@probiblio.nl of via 023- 5546175. 

Wil je iets delen over leesclubs of presentaties / advies / inspiratie op locatie? Neem dan contact op met Karen Bertrams (kbertrams@probiblio.nl) of Alek Dabrowski (adabrowski@probiblio.nl).