-
- ...
- Thema's
- Programmering
- Dossier Third place
Dossier Third place
Hoe maak je van jouw bibliotheek een plek die mensen, kennis en organisaties verbindt rondom actuele maatschappelijke thema’s? Het concept ‘Third place’ kan het antwoord zijn. Samen met bibliotheken werkt Probiblio het concept verder uit en ontdekken we belangrijke bouwstenen om het tot een succes te maken. In dit dossier lees je wat een Third place is, voorbeelden van anderen bibliotheken, ervaringen van bezoekers en meer.
Wil je weten hoe je aan de slag kan gaan met Third place in jouw bibliotheek? Scroll naar de adviseurs Lotte Kok, Karen Bertrams en Jasper Poortvliet onderaan deze pagina. Zij helpen je graag verder.
Inhoud van dit dossier
Wat is een ’third place’?
Het begrip third place verwijst naar een derde sociale omgeving naast de meest gebruikelijke omgeving van thuis (‘first place’) en de werkplek (‘second place’). Voorbeelden van derde plaatsen zijn cafés, buurthuizen, sportscholen, boekwinkels, maakplaatsen, concertpodia, theaters, parken, stoepen en de openbare bibliotheek. Tijdens de COVID-periode zijn de eerste, tweede en in zekere zin ook de derde plek door elkaar gaan lopen. En wat te denken van de online space, is dat de vierde plek, of loopt dat overal doorheen?
In zijn boek The Great Good Place (1989) stelt Ray Oldenburg dat derde plaatsen belangrijk zijn voor de maatschappij, de democratie en burgerbetrokkenheid. Het zijn ruimtes voor informele en vrije sociale interactie. ‘Je derde plaats is de plaats waar je je ontspant in het openbaar, waar je bekende gezichten tegenkomt en nieuwe kennissen maakt.’
Wat maakt een plaats een derde plaats?
Ray Oldenburg onderscheid 8 kenmerken van een third place:
- Het is neutraal terrein. Je hebt geen uitnodiging nodig en iedereen kan binnenkomen. Het is ongestructureerd. Je kunt komen en gaan wanneer je wilt.
- Het is een nivellerende plek. Iemands sociaaleconomische status doet er niet toe in een derde plaats.
- Het is een plek om te praten. Conversatie is de belangrijkste activiteit.
- De sfeer is speels. De toon is meestal luchtig; kletsen, grapjes maken en plagen maken integraal deel uit van een derde plaats.
- Derde plaatsen moeten open en gemakkelijk toegankelijk zijn voor degenen die er verblijven. Ze moeten ook accommoderend zijn, wat betekent dat ze voorzien in de behoeften van hun bewoners.
- Er zijn vaste gasten die de ruimte zijn toon geven en de sfeer en kenmerken van de ruimte helpen bepalen. Maar vreemden horen er ook.
- De binnenkant van een derde plek is zonder extravagantie en heeft een gezellige uitstraling. Derde plekken zijn nooit snobistisch of pretentieus en accepteren alle soorten individuen.
- Een buitenhuis. Bewoners van derde plekken hebben vaak hetzelfde gevoel van warmte, bezit en erbij horen als in hun eigen huis.
Wat maakt een bibliotheek een ’third place’?
Een bibliotheek is sowieso een derde plek. Een bibliotheek kan natuurlijk keuzes maken over de nadruk die op de plek ligt. Een bibliotheek kan een onopvallende derde plek zijn. Maar het zijn van een derde plek kan ook het uitgangspunt zijn voor de hele inrichting, collectie en de programmering van de bibliotheek. Een groot podium op een centrale plek, of veel tafeltjes en stoelen, goede koffie? Allemaal manieren om een handreiking te doen naar bezoekers, en ze uit te nodigen op de plek te verblijven. Bibliotheken maken vervolgens keuzes over in hoeverre de bezoekers invloed uit kunnen oefenen op de plek, zowel qua inrichting als programmering.
Op een bustour met 30 collectieadviseurs en programmamakers langs inspirerende bibliotheken in Noord-Holland, Gelderland en Flevoland, sprongen deze tips eruit:
- Creëer uitnodigende plekken
- Richt ruimtes flexibel in
- Laat iedereen zich welkom voelen
Lees meer in het verslag van de bustour >
Voorbeelden van bibliotheken als succesvolle third places
- Een voorbeeld van een goedwerkende third place is de LocHal in Tilburg. Van oude treinwerkplaats naar bibliotheek, maakplaats, podium… en prachtig vormgegeven. Met textiel kan de ruimte steeds weer anders ingericht en gebruikt worden.
- Een ander voorbeeld is Forum in Groningen. Vormgeven rondom een centraal roltrappenhuis heeft elke verdieping een andere bestemming: expositie, bibliotheek, café. Alles met elkaar verbonden en in relatie tot elkaar. Dat geeft een ander gevoel dan een eclectische verzameling.
- Ook De Boekenberg in Spijkenisse is vormgeven ten behoeve van de functie. Een gigantische glazen piramide, waar je kunt ontdekken, ontwikkelen, ontspannen en ontmoeten. In een ruimte die al die functies ondersteunt.
Lees interviews met initiatiefnemers van third places
Videogalerij: ervaringen van bibliotheekbezoekers
Wij van de bibliotheek zijn altijd nieuwsgierig naar wie de bibliotheek bezoekt en waarom. In deze galerij met videoportretten ontmoet je bibliotheekbezoekers. Laat je inspireren door hun veelzijdige antwoorden op de vraag ‘Waarom ben je in de bibliotheek?’ Goed nieuws: iedere bezoeker die werd geïnterviewd, was enthousiast over de bibliotheek! De diverse antwoorden zijn verrassend en benadrukken de steeds groter wordende en bloeiende mogelijkheden van de bibliotheek als third Place.
Ga naar de videogalerij
Community library en de third place
Communities kunnen op heel veel manieren vorm geven aan de third place en andersom:
- Communities kunnen actief uitgenodigd worden om de plek te maken. Denk aan een MeeMaakPodium of een maakplaats, of een andersoortige open ruimte waar de bibliotheek samen met de bezoekers vorm aan geeft. Geef bezoekers de vrijheid zelf de dingen ‘op hun plek’ te zetten.
- Andersom maakt de plek de betrokkenheid van communities mogelijk. Een bibliotheek die helemaal vol staat met boekenkasten is niet uitnodigend voor het publiek. Dat is een ruimte die geaccepteerd moet worden zoals die is. Een plek waar meubilair op wieltjes of rails staat, nodigt uit om te schuiven en de plek te gebruiken. Op die manier kunnen de derde plek en de communities die er komen wederzijds invloed hebben op elkaar.
Probiblio adviseert bij het inzetten van Community libraries >
Advies nodig?
Expertises
Artikelen van Lotte
Expertises
Artikelen van Noor
